Τα μεγαλειώδη φαινόμενα γνωστά ως «πλανητικά ρεύματα» (Μέρος 4ο)
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ
26 Ιουλίου 2011
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΑ ΩΚΕΑΝΙΑ ΡΕΥΜΑΤΑ έχουν αλλάξει πολλές φορές την πορεία τους. Γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι το Ρεύμα του Κόλπου έχει ηλικία περίπου 60 εκατ. χρόνια. Είναι αδύνατο να φανταστούμε την πορεία τους στην Κάμβρια περίοδο ή στην Ιουράσια. Παρ όλα αυτά στη σύντομη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας είναι απίθανο να έχουν υπάρξει σημαντικές αλλαγές στην πορεία των ρευμάτων. Αυτό δεν πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση δεδομένου ότι τα ρεύματα δεν έχουν παρουσιάσει σημαντικές αλλαγές μέσα στους αιώνες της ιστορίας των ανθρώπων. Η βασική κινητήρια δύναμη είναι οι άνεμοι και οι δυνάμεις που επιδρούν στη διαμόρφωση της πορεία τους είναι ο Ήλιος, η περιστροφή της Γης προς τα ανατολικά και οι μάζες των ηπείρων.
ΚΑΘΩΣ Η ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ ΘΕΡΜΑΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ το νερό διαστέλλεται και γίνεται ελαφρύτερο. Τα θερμά ύδατα των τροπικών στα ανώτερα στρώματα κατευθύνονται προς τους πόλους και τα βαρύτερα ύδατα από τους πόλους βυθίζονται και κατευθύνονται προς τους τροπικούς στα βάθη των θαλασσών. Όμως σε αυτές τις κινήσεις επιδρά η πολύ μεγαλύτερη δύναμη του ανέμου. Οι πιο σταθεροί άνεμοι είναι αυτοί που πνέουν διαγώνια προς τον ισημερινό από τα βορειοανατολικά και τα νοτιοανατολικά. Είναι αυτοί οι άνεμοι που κινούν τα ισημερινά ρεύματα γύρω από τον πλανήτη, με κατεύθυνση πάντα προς τα δυτικά.
ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΓΗΣ εξασκεί μια επίδραση και όταν τα ισημερινά ρεύματα συναντούν στον δρόμο τους τις ηπείρους στρέφονται στο βόρειο ημισφαίριο προς τα δεξιά και στο νότιο προς τα αριστερά. Εξ αιτίας του συνδυασμού αυτών και άλλων δυνάμεων η πορεία των ρευμάτων θυμίζει στροβίλους με κατεύθυνση προς τα δεξιά ή σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού στους βόρειους ωκεανούς και αντίθετη στους νότιους. Είναι φυσικά στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό που μπορεί κανείς να δει τη διαδραστικότητα των δυνάμεων που δημιουργούν τα πλανητικά ρεύματα. Επειδή ίσως για πολλούς αιώνες τα πλοία διασχίζουν τον Ατλαντικό, τα ρεύματά του είναι πιο γνωστά στους ναυτικούς και τους ωκεανογράφους.
Η ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΤΟ 1769 υπό την εποπτεία του Βενιαμίν Φρανκλίνου. Το τελωνειακό γραφείο στη Βοστώνη παραπονέθηκε ότι το ταχυδρομείο από τη Βρετανία έκανε δύο εβδομάδες περισσότερο να φτάσει στις αποικίες, απ όσο χρειάζοταν να πλοία από την Αμερική να φτάσουν στη Βρετανία. Ο Φρανγκλίνος παραξενεύτηκε και συζήτησε το ζήτημα με έναν φαλαινοθήρα από το Ναντάκετ, τον Τίμοθι Φόλγκερ, ο οποίος του είπε ότι οι αμερικανοί καπετάνιοι γνώριζαν καλύτερα το ρεύμα του Κόλπου κι έτσι μπορούσαν να το αποφεύγουν πλέοντας προς τα ανατολικά. Ο Φρανγκλίνος ζήτησε από τον Φόλγκερ να το καταγράψει πάνω σε έναν χάρτη τον οποίο έστειλε στη Βρετανία. Αλλά οι βρετανοί καπετάνιοι απλά τον κορόιδευσαν.
ΑΥΤΟΣ Ο «ΠΟΤΑΜΟΣ» ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ έχει πλάτος 95 μίλια, βάθος ένα μίλι και κινείται με ταχύτητα τριών κόμβων.
O Δημήτρης Γαλάνης είναι δημοσιογράφος και μόνιμος συνεργάτης της εφημερίδας Το Βήμα. Έχει εργαστεί τα τελευταία είκοσι χρόνια στον Τύπο και στην τηλεόραση. Μπορείτε να εντοπίσετε τις φωτογραφίες του σε αθηναϊκές εκθέσεις ή στο DOC TV.
Διαβάστε επίσης:
Τι είναι τα κύματα;
Τα στοιχεία των κυμάτων
Τα μεγάλα κύματα
εμφάνιση σχολίων