«Σε ένα κράτος δικαίου, δεν μπορεί κανένας να πεθαίνει αβοήθητος μέσα σε ένα κελί». Από την Αφροδίτη Μπαμπάση
ΣΠΑΝΙΑ ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ, για τους χωρίς φωνή, για τους 12.000 φυλακισμένους ανθρώπους της χώρας μας. Κάθε τόσο ακούμε για άλλη μια ευρωπαϊκή καταδίκη της χώρας για τις άθλιες συνθήκες κράτησης, δήθεν κλονιζόμαστε από μια αυτοκτονία ή ακόμα έναν «τυχαίο» θάνατο κρατούμενου. Λίγο παραπάνω συγκλονίστηκαν τα ΜΜΕ με τον βασανισμό μέχρι θανάτου του Ιλία Καρέλι, καθόλου όμως με την επαναφορά του υπόδικου διευθυντή στη διοίκηση της φυλακής όπου έγινε ο βασανισμός. Πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι στις φυλακές έχουμε κρατούμενους χωρίς ποινή; Μετανάστες που το σύστημα βάπτισε «φιλοξενούμενους» και έχουν εκτίσει την ποινή τους αλλά περιμένουν να τους απαντήσουν αν θα απελαθούν ή όχι, και τα χρόνια περνάνε.
Η ΦΥΛΑΚΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΟΠΟΣ ΟΠΟΥ Ο ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΖΩΗ έχει χαθεί και κυριαρχεί η βρώμα, οι κατσαρίδες και η απελπισία, αφού ακόμα και άνθρωποι ανάπηροι, τυφλοί ή ακόμα και καρκινοπαθείς κλείνονται μέσα μέχρι να πεθάνουν. Είναι ο ίδιος όμως τόπος όπου άνθρωποι αγωνίζονται και διεκδικούν την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματά τους, βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή με απεργίες πείνας. Δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα μας έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να καταβάλει συνολικά πάνω από 1 εκ. ευρώ, για τις απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες κράτησης που επικρατούν στις φυλακές. Από την άλλη, δεν είναι τυχαίο ότι είναι η χώρα με μία από τις μεγαλύτερες απεργίες πείνας στην Ευρώπη, το 2008, με τη συμμετοχή 10.000 κρατουμένων.
Η ΠΡΩΤΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ αναμένεται να περάσει από υπουργικό συμβούλιο μέσα στην εβδομάδα και κάνει μια προσπάθεια αντιμετώπισης των έκτακτων αναγκών των φυλακών. Προβλέπει την κατάργηση των φυλακών τύπου Γ, του θεσμού όπου μόνο σκοπό έχει την εξόντωση των κρατουμένων, την αποφυλάκιση υπό όρους των ασθενών, ανάπηρων και υπερήλικων κρατουμένων, με την παραδοχή ότι το σωφρονιστικό σύστημα δεν μπορεί να τους παρέχει την αναγκαία ιατρική περίθαλψη και τις κατάλληλες συνθήκες κράτησης. Επιπλέον προβλέπει την κατάργηση της φυλάκισης ανηλίκων, εκτός αν το αδίκημά τους επισύρει ισόβια κάθειρξη. Σταματά η περαιτέρω κράτηση αλλοδαπών κρατουμένων για λόγους απέλασης, αφού πλέον η διαδικασία θα ξεκινά πριν το τέλος της ποινής τους και όχι μετά, όπως γίνεται σήμερα, με αποτέλεσμα να έχουμε 500 κρατούμενους χωρίς ποινή. Αντιμετωπίζεται το πρόβλημα του υπέρμετρου συνωστισμού που είναι η βασική αιτία των άθλιων συνθηκών κράτησης, με την εισαγωγή διατάξεων υπό όρους απόλυσης για όλες τις κατηγορίες κρατουμένων. Δίνονται επιπλέον κίνητρα στους χρήστες κρατούμενους, παρακολουθώντας ένα μικρό μέρος προγράμματος απεξάρτησης μέσα στη φυλακή, να αποφυλακιστούν με τον όρο να συνεχίσουν την απεξάρτηση εκτός φυλακής, στη λογική ότι απεξάρτηση μπορεί να γίνει μόνο σε καθεστώς ελευθερίας.
Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ είναι για όλους και πρέπει για όλους να γίνονται σεβαστά, χωρίς καμία εξαίρεση. Γιατί όπως και να το κάνουμε, σε ένα κράτος δικαίου, δεν μπορεί κανένας να πεθαίνει αβοήθητος μέσα σε ένα κελί, η θανατική ποινή έχει καταργηθεί και δεν ξαναγυρίζει. Υπάρχει ακόμα δρόμος για μια ουσιαστική αλλαγή και πρέπει να τη διεκδικήσουμε, αλλιώς θα συνεχίζουμε να μετράμε χαμένες ζωές.
Η Αφροδίτη Μπαμπάση είναι πολιτικός επιστήμονας και αρθογραφεί στην Εποχή και στο Red Notebook.
ΣΧΟΛΙΟ: Στα νεκροταφεία της Μεσογείου
Σωφρονισμός ή τιμωρία; Τιμωρία