ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: Ιατρείο Μικρών CULTURE Ζωών #29

CULTURE
Λοιπόν, σας ακούω. Ποιο είναι το πρόβλημά σας; Νυστάζετε, μα ο ύπνος δεν σας κάνει την τιμή; Κοιμάστε και δεν τολμάτε να ξυπνήσετε; Δεν είστε σίγουροι, αν όλο αυτό τριγύρω σας είναι όνειρο ή πραγματικότητα; Μία είναι η λύση: Διαβάστε! Διαβάστε καταρχάς τη στήλη αυτή, που κάθε βδομάδα θα σας συνταγογραφεί βιβλία δια πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν και ύστερα, μετ’ ευτελείας και άνευ μαλακίας, διαβάστε τα ίδια τα βιβλία αυτά. Και όλα θα πάν' καλά, θα δείτε.

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙ' ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥΣ: «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου», του Johann Wolfgang von Goethe, Άγρα 1996 (μετάφραση Στέλλα Νικολούδη). Κι ενώ ξεκινάει η εβδομάδα όπου το θείο πάθος ξεγελά τα άλλα τα πάθη τα ανθρώπινα. Κι ενώ διανύουμε μιαν αλλόκοτη εποχή όπου το πάθος που αυτή γεννά δεν μοιάζει ακόμα ικανό σε έναν νέο κόσμο, λιγότερο παθητικό, κάπως να οδηγήσει. Κι ενώ είναι όλοι πρόθυμοι να διδαχθούν από των άλλων τα παθήματα, μα ωστόσο λίγοι είναι εκείνοι που τολμούν τα πάθη τους να μοιραστούνε. Κι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, έρχεται ο ήρωάς μας, ο υιός του ανθρώπου της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας μας, ο νεαρός ο Werther, που κάποιος Goethe, επίσης τότε νεαρός, για κάποιον λόγο επινόησε, να μας υπενθυμίσει ότι οι αρετές και οι αδυναμίες μας συνυπάρχουν τόσο παράδοξα αρμονικά για να δημιουργούμε και να καταστρέφουμε όλα αυτά που τις ανεπανάληπτες υπάρξεις μας ορίζουν. Γεννιόμαστε ελεύθεροι και ύστερα μεγαλώνουμε χαζεύοντας την ακριβή ελευθερία μας σκαρφαλωμένοι στα κάγκελα των φυσικών ή των κατασκευασμένων μας συμβάσεων. Γερνάμε και στο τέλος πεθαίνουμε ελεύθεροι, αφήνοντας στους άλλους για κληρονομιά ένα γαμώτο για όλα όσα επιθυμήσαμε να κάνουμε, για τη ζωή που δεν προλάβαμε να ζήσουμε, εγκλωβισμένοι μέσα στην πλάνη της ελευθερίας βούλησης. Μέσα στην παρεξήγηση όλων των άλλων, των συντεταγμένων μας των ελευθεριών, που ο πολιτισμός μάς έχει εξασφαλίσει.

Ίσως να έχουμε ανάγκη από μια νέα «θύελλα και ορμή», όμοια με εκείνη που παρήγαγε ετούτο το σπαρακτικό σπουδαίο μυθιστόρημα, τον ήρωα αυτόν που ενέπνευσε ως σύμβολο μίαν ολόκληρη γενιά, ακόμα και τον ίδιο του τον πατριάρχη συγγραφέα. Ίσως να χρειαζόμαστε έναν καινούριο, πιο γενναίο, πιο αληθινό, πιο εξωστρεφή ρομαντισμό, για να ξεσπάσουν όλες οι επαναστάσεις, που τόσα χρόνια μες στα κεφάλια μας στριμώχνουμε. Ίσως να μη μας περισσεύει τελικά άλλη χαμένη άνοιξη.

Η πρώτη μετάφραση του Goethe στα ελληνικά υπήρξε το θεατρικό «Ιφιγένεια εν Ταύροις» από τον σύγχρονό του Ιωάννη Σέργιο Παπαδόπουλο (κυκλοφορεί από το Ίδρυμα Ούρανη). Στη συνέχεια, κάθε Έλλην γερμανομαθής, συγγραφέας ή λόγιος, που σεβότανε τον εαυτό του, καταπιάστηκε με τη μελέτη και την απόδοση των έργων του μεγάλου Γερμανού στη γλώσσα μας (Χατζόπουλος, Γρυπάρης, Προβελέγγιος κλπ), αφήνοντάς μας αρκετές ενδιαφέρουσες ή αμφιλεγόμενες μεταφράσεις. Από αυτές των τελευταίων χρόνων νομίζω πως ξεχωρίζουν το «Clavigo» από τον Γιώργο Δεπάστα (Εκδόσεις Νεφέλη), «Τα χρόνια της μαθητείας του Γουλιέλμου Μάιστερ» από την Τούλα Σιετή (Εκδόσεις Κανάκη) και «Η θεωρία των χρωμάτων» από τη Μάρθα-Έλλη Χριστοφόγλου (Εκδόσεις Printa). Αν τώρα ψάχνετε μια καλή -και προσιτή- μετάφραση του θρυλικού και πολύπαθου «Φάουστ», ή θα επιλέξετε τη συνήθως προτεινόμενη του Πέτρου Μάρκαρη (στη δίγλωσση έκδοση του Γαβριηλίδη) ή θα καταφύγετε στον ίδιο τον Μεφιστοφελή, που με αντάλλαγμα την ψυχή κάποιου Αθηναίου εκδότη σίγουρα θα μπορούσε να σας βοηθήσει.

Η κυρία Νικολούδη, που για την εξαιρετική δουλειά της πάνω στον Βέρθερο βραβεύτηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας και το Ινστιτούτο Γκαίτε, έχει επίσης μεταφράσει για λογαριασμό των Εκδόσεων Άγρα το θεατρικό του Goethe «Τορκουάτο Τάσσο» και το «Ελεγείες, ύμνοι και άλλα ποιήματα» του Friedrich του Hölderlin. Όπως επίσης και τα «Δοκίμια» του σπουδαίου Γερμανού κριτικού Peter Szondi (Βιβλιοπωλείο της Εστίας) και τη συλλογή «Από κατώφλι σε κατώφλι» του αγαπημένου γερμανόφωνου ποιητή Paul Celan (Εκδόσεις Δελφίνι).

ΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΔΙΑΒΑΖΕΙ (ΕΚ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΩΝ): «Σινεφίλ Εμπιστευτικό», του Νίκου Παππά, Ήρα Εκδοτική. Ένας από τους αυτόκλητους σινεκριτικούς (nikolas-pappas.blogspot.gr) που η άνοιξη της ελληνικής μπλογκόσφαιρας ανέδειξε -αισίως ανανεώνοντας το είδος- μάζεψε το υλικό των αναρτήσεών του και το εξέδωσε σε έναν εύχρηστο οδηγό, όπου χωρούν τα πάντα, από τον «Αντρέι Ρουμπλιόφ» μέχρι τον «Λαλάκη τον Εισαγόμενο». «Η κλεψιά», του Αστέρη Μαυρουδή, Εκδόσεις Θερμαϊκός. Μια υποδειγματική αξιοποίηση της προσωπικής και οικογενειακής μυθολογίας ενός ακόμα άξιου τέκνου της «Σχολής της Φλώρινας» (Π.Μ.Σ. Δημιουργική Γραφή), που στην πρώτη του εκδοτική απόπειρα επιχειρεί να μεταποιήσει λογοτεχνικά τις ιστορίες με τις οποίες μεγάλωσε, σε μια συλλογή από σύντομα αλλά χορταστικά διηγήματα.

εμφάνιση σχολίων