Ελύτης: Δολώματα για Α' ΠΡΟΣΩΠΟ τον κανένα

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Τις πίκρες που ρίχνει ο χρόνος μέσα μου, τις αφαιρεί από τα ποιήματά μου. Γέμισα ρυτίδες, για να μείνω λείος εκεί που κανείς δε θα με θυμάται.

Ένα τριαντάφυλλο που γίνεται ποίηση μπορεί να σε συντρίψει πολύ περισσότερο από μια γροθιά που δεν γίνεται ποίηση. Μυριάδες λόγια μαραίνονται στα κόκκινα βιβλία, όταν ένα απλό κοριτσάκι πυροβολεί. Καθώς φαίνεται, ακόμη και για ν' αποτραπούν καθεστώτα -τι θρίαμβος- χρειάζεται η καλή ποιότητα.

Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά. Με πλήρη επίγνωση ότι μια μέρα ο πλανήτης αυτός θα καταψυχθεί ή θ' αναφλεγεί μαζί με τα επιτεύγματά τους. Άλλης λογής ήρωες, που, αυτοί, θα βγάλουν ασπροπρόσωπη την ποτέ ανθρωπότητα.

Παράξενο: στό ὄνομα τοῦ ἀνθρωπισμοῦ, ἀνέκαθεν οἱ λαοί ἔκαναν δύο βήματα μπροστά καί οἱ ποιητές δύο βήματα πίσω. Μήν κοροϊδευόμαστε. Δέ γίνεσαι χορτοφάγος τρώγοντας ἀρνάκια βαμμένα πράσινα.

Νά ὑποβιβάζεις ἕνα ποίημα στό οὐσιαστικό του νόημα - δέν ἔχει κανένα νόημα. Μια φωτογραφική μηχανή κρυμμένη μέσα στην κακή ποίηση μας καταδικάζει να ξαναβλέπουμε αυτά που πολλές φορές είδαμε –και να μη βλέπουμε αυτά που δεν είδαμε ποτέ. Σίγουρα η παρατηρητικότητα είναι μεγάλο ελάττωμα για τον ποιητή· που καταντά, στο τέλος, τα σύννεφα να τα παίρνει για σύννεφα...

Πολλά ψεύδη περιμένουν στή σειρά γιά νά καταλάβουν τή θέση τῆς ἀλήθειας. Τουλάχιστον ἄς ψευδόμαστε σωστά. Πολλοί στήν ποίηση, ἐπειδή τυγχάνει νά ‘ναι ἄσχημοι, διακηρύσσουν ὅτι ὁ Θεός ἔπλασε ἄσχημα τόν κόσμο. Μερικοί φτάνουν καί πιό πέρα: ἐπειδή κινδύνεψαν κάποτε νά πνιγοῦν, ἐπιμένουν ὅτι ἡ θάλασσα δέν εἶναι γαλάζια.

Τη μαγεία δεν την πιάνεις με την ερμηνεία της μαγείας, πόσο μάλλον με την περιγραφή της ερμηνείας της μαγείας. Ή κελαηδάς ή σωπαίνεις. Δε λες: αυτό που κάνω είναι κελαηδητό. Αλίμονο. Αν νογούσανε τα πουλιά, θα μας έπαιρναν με τις πέτρες – συγγνώμην, με τις κουτσουλιές ήθελα να πω.

Στά χρόνια μας θαυμάζουν περισσότερο τό διαμάντι πού γίνεται ἄνθρακας παρά τόν ἄνθρακα πού γίνεται διαμάντι. Τό αἴσθημα τῆς ἀποτυχίας ἐξακολουθεῖ ν' ἀποτελεῖ τόν καλό ἀγωγό τῶν συγκινήσεων μέσα σέ μιά πλειοψηφία πού, θέλοντας καί μή, κατέχεται ἀπ' αὐτό τό πλέγμα σ' ὅλη της τή ζωή.

Νέε, θυμήσου: δε γίνεσαι δούλος όταν σε υποτάσσει μόνον αυτός που έχει την εξουσία – αλλά κι εκείνος που την πολεμάει. Μυρωδιά τῶν ποιημάτων: ὑγρό ξύλο στή φωτιά ἤ σάπια φύλλα ἤ ἄδειο δωμάτιο. Κι ἀκόμη: πυρωμένη πέτρα στήν ἥλιο· σταῦλος· ἄλουστα μαλλιά ὡραίας γυναίκας. Καημένε Guerlin!

Προσοχή στη συγκίνηση. Αν είναι γόησσα, δεν παύει να ’ναι και ρουφιάνα. Μέ τόν ἴδιο τρόπο πού μερικές φορές μιά λέξη (ὄχι κατ' ἀνάγκην ὡραία ἤ σπάνια) γίνεται ἀφορμή νά ἐπινοήσει κανείς ἕνα ὁλόκληρο στίχο, ἔτσι πού νά μπορέσει αὐτή ἡ λέξη νά βρεῖ τήν ἀκριβή της θέση καί ν' ἀκτινοβολήσει· ὁ στίχος αὐτός, μέ τή σειρά του, γιά τόν ἴδιο λόγο, γίνεται κάποτε ἀφορμή νά ἐπινοηθεῖ ἕνα ὁλόκληρο ποίημα· πού τό περιεχόμενό του, ἄν γεννήθηκε ἀπό δύο ἤ τρεῖς ταπεινές συλλαβές, ἀπέχει σάν νόημα ἀπ' αὐτές, ὅσο ἕνας ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος ἀπό τήν ἡδονή μιᾶς στιγμῆς πού ἔγινε καί ἡ αἰτία νά ὑπάρξει.

Τό Ἕνα καί τό Ἀπόλυτο πού συλλαμβάνει ὁ νοῦς μας - εἶναι τά πολλά καί σχετικά τῶν ἄλλων, φτασμένα στήν καθαρότητα τῆς μονάδας.

 
Οδυσσέας Ελύτης, Τα μικρά έψιλον, από τη συλλογή κειμένων Εν λευκώ, εκδ. Ίκαρος. O Οδυσσέας Ελύτης (2 Νοεμβρίου 1911-18 Μαρτίου 1996) ήταν ποιητής από το Ηράκλειο της Κρήτης. Το πραγματικό του επίθετο ήταν Αλεπουδέλης. Έγινε γνωστός για τα ποιητικά του έργα Άξιον Εστί, Ήλιος ο Ηλιάτορας, Το Μονόγραμμα, Ο Μικρός Ναυτίλος, Τα Ρω του Έρωτα, Προσανατολισμοί. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 1960 και το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1979.


Διαβάστε επίσης:
Ελύτης: Ανοιχτά χαρτιά
Ο Οδυσσέας Ελύτης για τη βαρβαρότητα

εμφάνιση σχολίων