Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Πλούταρχος: Αυτάρκεια

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ «Εμείς, επειδή ντρεπόμαστε να είμαστε οικονομικώς αυτάρκεις, υποδουλωνόμαστε με υποθήκες και συμφωνίες, τη στιγμή που έπρεπε να περιορίσουμε και να συγκρατήσουμε τον εαυτό μας στα όντως χρήσιμα πράγματα, και από την περικοπή ή την πώληση των άχρηστων και περιττών να φτιάξουμε για τον εαυτό μας, για τα παιδιά μας και για τις γυναίκες μας ιερό της ελευθερίας. Η Εφέσια Άρτεμις παρέχει στους οφειλέτες, όταν καταφεύγουν στο ιερό της, ασυλία και απαλλαγή από τα χρέη· το ιερό, όμως, της λιτότητας, προστατευτικό και απαραβίαστο, είναι σε κάθε μέρος ολάνοιχτο για τους σώφρονες, προσφέροντας τους ευχάριστη και έντιμη άνεση για τη μεγάλη ανάπαυσή τους.

Μην περιμένεις, λοιπόν, το ιππικό ούτε τα ζευκτά άρματα, στολισμένα με κέρατα και ασήμι, τα οποία καταλαμβάνουν και τρέχουν γρήγορα οι ταχείς τόκοι αντίθετα, να χρησιμοποιήσεις όποιο τυχόν γαϊδούρι ή αλογάκι βρεις και να ξεφύγεις από τον εχθρό και αφέντη σου, τον δανειστή, που δεν ζητάει γην και ύδωρ, όπως οι Πέρσες, αλλά επιβουλεύεται την ελευθερία σου και προσημειώνει τα πολιτικά σου δικαιώματα. Αν δεν του πληρώσεις, σ’ ενοχλεί· αν έχεις, δεν θα δεχτεί πληρωμή αν πουλάς, κατεβάζει την τιμή- αν δεν πουλάς, σ’ εξαναγκάζει να πουλήσεις.

Οι οφειλέτες, δηλαδή, είναι δούλοι των ανθρώπων που τους καταστρέφουν, ή μάλλον ούτε αυτών —τι θα ήταν, άλλωστε, τόσο φοβερό σε τούτο; Αντίθετα είναι δούλοι δούλων αλαζόνων, βάρβαρων και άγριων, σαν κι αυτούς που λέει ο Πλάτων ότι βρίσκονται στον Άδη ως πυρωμένοι τιμωροί και δήμιοι των ασεβών. Πραγματικά, οι δανειστές αυτοί μεταβάλλουν την αγορά σε χώρα των ασεβών για τους αξιολύπητους οφειλέτες, και, σαν να είναι γύπες, τους κατατρώγουν και τους γδέρνουν «μπαίνοντας στα σωθικά τους», ή άλλοτε στέκονται και τους τιμωρούν όπως τον Τάνταλο, εμποδίζοντας τους να γευτούν τα δικά τους προϊόντα που τρυγούν και συγκομίζουν.

Φέρνοντας εναντίον της Ελλάδας αγγεία γεμάτα υπογεγραμμένες βεβαιώσεις και συμφωνίες, σαν δεσμά, βαδίζουν εναντίον των πόλεων και περνούν μέσα από αυτές, σπέρνοντας όχι ήμερο καρπό, όπως ο Τριπτόλεμος, αλλά φυτεύοντας ρίζες χρεών πολύπονες και πολύτοκες, που είναι δύσκολο να εξαφανιστούν και που, καθώς απλώνονται και βλασταίνουν ολόγυρα, πιέζουν και καταπνίγουν τις πόλεις. Λένε ότι ο λαγός γεννά τα μικρά του και ταυτοχρόνως τρέφει άλλα και συλλαμβάνει πάλι αλλά τα χρέη όμως τούτων των αχρείων και βαρβάρων γενούν προτού ακόμα συλλάβουν- με το που δίνουν, δηλαδή, αμέσως απαιτούν, και με το που καταθέτουν χρήματα τα παίρνουν, και ό,τι παίρνουν για το ποσό που είχαν δανείσει το δανείζουν».

«Οι Μεσσήνιοι λένε: Υπάρχει Πύλος πριν την Πύλο, και υπάρχει ακόμα κι άλλη Πύλος. Στους δανειστές, λοιπόν, μπορούμε να πούμε: Υπάρχει τόκος πριν τον τόκο, και υπάρχει ακόμα κι άλλος τόκος. Ύστερα κοροϊδεύουν τους φυσικούς φιλοσόφους που λένε πως τίποτε δεν δημιουργείται εκ του μηδενός- στην περίπτωση των ανθρώπων τούτων ο τόκος γεννιέται από κάτι που ούτε υπάρχει ούτε υπήρχε».

«Μη νομίζετε, όμως, ότι λέω τα παραπάνω έχοντας κηρύξει πόλεμο στους δανειστές- ποτέ τους δεν μου έκλεψαν βόδια ούτε άλογα. Το κάνω για να καταδείξω σε όσους δανείζονται με ευκολία πόσο μεγάλη ντροπή και ανελευθερία κρύβει το ζήτημα και ότι ο δανεισμός είναι η έσχατη αφροσύνη και μαλθακότητα. Έχεις χρήματα; Μη δανείζεσαι, αφού δεν έχεις ανάγκη. Δεν έχεις χρήματα; Μη δανείζεσαι, γιατί δεν θα μπορείς να τα ξεπληρώσεις».

 
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Πλούταρχου Ηθικά Τόμος 20, Περί του μη δειν δανείζεσθαι, εκδ. Ο. Χατζόπουλος 

εμφάνιση σχολίων