το μεγαλύτερο ιερό σε έκταση μετά απ’ αυτό της Δήλου ενώ ήρθε στο φως, ανάμεσα σε αλλά, ένα πολύπλοκο κτιριακό συγκρότημα 35x15 μ., της αρχαϊκής περιόδου, δίπλα στη νότια είσοδο του γνωστού ιερού.
Η αποκάλυψή του ιερού του Απόλλωνα έχει αλλάξει ριζικά την εικόνα που είχαν οι αρχαιολόγοι για το λατρευτικό τοπίο των γεωμετρικών και αρχαϊκών Κυκλάδων.
Στο Δεσποτικό λατρευόταν ο Απόλλωνας (αρχαϊκή και κλασική περίοδος) και αργότερα η θεά Εστία ή Ισθμία. Η ακμή του ιερού του Δεσποτικού χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ., αλλά τα ίχνη λατρείας ξεκινούν από τη γεωμετρική εποχή.
Θρησκεία και Πολιτική: Ανάμεσα σε Δήλο και Δεσποτικό υπήρχε όπως φαίνεται μια «πολιτική» κόντρα. Το ιερό του Δεσποτικού ήταν μια πολιτική επένδυση. Μεγάλο και πλουσιοπάροχο δημιουργημένο από την Πάρο (που διέθετε πλούτο και πολύτιμο μάρμαρο) αλλά και από τη Νάξο
για λόγους κυριαρχίας στο Αιγαίο. Η Αθήνα με την ανάπτυξη της Δήλου κατάφερε τελικά να τους προσπεράσει.
Το ακατοίκητο Δεσποτικό έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν τα καλοκαίρια οι τουρίστες,
με καραβάκια κυρίως από την Αντίπαρο.
Χορηγοί της ανασκαφής στο Δεσποτικό είναι τα ιδρύματα Α. Γ. Λεβέντη, Α&Π Κανελλοπούλου, Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου, Αλίκης και Αταλάντας Γουλανδρή και Μαρίας Εμπειρίκου. Σημαντική υπήρξε και η συμβολή του Δήμου Αντιπάρου και της Κοινοπραξίας Φεριμπότ Αντιπάρου.