Μπορεί να μην νομίζουμε ότι θυμόμαστε κάτι, αλλά η προσπάθεια να το ανακαλέσουμε πυροδοτεί δραστηριότητα στον εγκέφαλό μας που συνδέεται με τη μνήμη, η οποία φαίνεται να κατευθύνει τις συμπεριφορές μας.
Ακόμα και όταν πιστεύεις ότι έχεις ξεχάσει κάτι, ο εγκέφαλός σου δεν συμφωνεί. Μια πρωτοποριακή μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications (2024) φέρνει στο φως σημαντικά στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο οι φαινομενικά "ξεχασμένες" αναμνήσεις εξακολουθούν να επιδρούν στη συμπεριφορά μας, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε συνειδητά, μας επηρεάζουν, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, τις καθημερινές μας αποφάσεις.
Η ερευνητική ομάδα, χρησιμοποιώντας προηγμένη μαγνητική τομογραφία (fMRI) σε ισχυρό μαγνήτη 7 Tesla, παρακολούθησε τη δραστηριότητα του εγκεφάλου 40 εθελοντών. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απομνημονεύσουν 96 ζευγάρια εικόνων (πρόσωπο και αντικείμενο). Οι επιστήμονες εξέτασαν την ικανότητα ανάκλησης των ζευγών μετά από 30 λεπτά και ξανά μετά από 24 ώρες.
Τα αποτελέσματα εξέπληξαν: ακόμα και όταν οι συμμετέχοντες δήλωναν ότι δεν θυμούνται μια εικόνα, συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου τους, κυρίως ο ιππόκαμπος και η πρόσθια έλικα του προμετωπιαίου φλοιού— ενεργοποιούνταν με τρόπους που υποδείκνυαν ότι η ανάμνηση υπήρχε ακόμη, σε "αδρανή" μορφή. Αυτές οι "αφανείς" αναμνήσεις, όπως τις χαρακτηρίζουν οι ερευνητές, επηρέαζαν τις επιλογές και τις απαντήσεις των συμμετεχόντων, ακόμα κι όταν οι ίδιοι πίστευαν ότι απαντούν τυχαία.
«Η μνήμη δεν είναι όλα ή τίποτα», εξηγούν οι επιστήμονες. «Δεν είναι ότι θυμόμαστε ή ξεχνάμε κάτι απολύτως. Υπάρχει ένα φάσμα μνημονικής δραστηριότητας και φαίνεται ότι ακόμα και οι μνήμες που νομίζουμε πως χάθηκαν, συνεχίζουν να "δουλεύουν" από το παρασκήνιο».
Μάλιστα, η έρευνα αποκάλυψε και μια εντυπωσιακή "μετατόπιση": οι αναμνήσεις που ήταν ακόμα ενεργές μετά από 24 ώρες είχαν αρχίσει να μεταφέρονται από τον ιππόκαμπο στον νεοφλοιό, υποδεικνύοντας μια πιθανή μετατροπή τους σε μακροχρόνια μνήμη. Αντίθετα, οι "ξεχασμένες" αναμνήσεις παρέμεναν στον ιππόκαμπο ενεργές, αλλά χωρίς συνειδητή πρόσβαση.
Τι σημαίνει αυτό για όλους μας; Η μελέτη ενισχύει την ιδέα ότι μεγάλο μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς καθορίζεται από υποσυνείδητες διεργασίες. Αναμνήσεις που θεωρούμε «θαμμένες» μπορεί στην πραγματικότητα να κατευθύνουν τις αποφάσεις μας, τις προτιμήσεις μας και τις αντιδράσεις μας, χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε. Ίσως, τελικά, να μην ξεχνάμε ποτέ στ’ αλήθεια. Ο εγκέφαλος απλώς αποφασίζει να σιωπήσει κάποιες μνήμες, αλλά όχι να τις διαγράψει.
Ακολουθήστε μας στο Instagram και στο Facebook για να βλέπετε τα άρθρα που σας ενδιαφέρουν