Αναστάτωση και έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του φετινού διαγωνισμού της Eurovision, με επίκεντρο τη συμμετοχή του Ισραήλ. Η ισπανική κρατική τηλεόραση RTVE ζητά πλέον επίσημα από την EBU (Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση) τη διεξαγωγή ανεξάρτητου ελέγχου (audit) στη διαδικασία του televoting, μετά την απονομή των 12 βαθμών από το ισπανικό κοινό στην εκπρόσωπο του Ισραήλ.
Η απόφαση αυτή έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τη βαθμολογία της ισπανικής κριτικής επιτροπής, η οποία δεν έδωσε ούτε έναν βαθμό στην ισραηλινή συμμετοχή – στοιχείο που, σύμφωνα με την RTVE, ενισχύει τις υποψίες για ασυνέπειες ή πιθανές παρατυπίες στην καταμέτρηση της λαϊκής ψήφου.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της El País, η RTVE έλαβε αρχικά από την EBU μόνο τον συνολικό πίνακα κατάταξης, χωρίς αναλυτικά δεδομένα. Μετά από σχετικό αίτημα, η EBU απέστειλε τα εξής συγκεντρωτικά στοιχεία για την Ισπανία:
7.283 τηλεφωνικές κλήσεις
23.840 SMS
111.565 διαδικτυακές ψήφοι
Σύνολο: 142.688 ψήφοι
Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά προέρχονται από τη γερμανική εταιρεία που διαχειρίζεται την υπηρεσία televoting για λογαριασμό της EBU και δεν περιλαμβάνουν επεξηγήσεις για τη μεθοδολογία ή αναλυτική κατανομή ανά χώρα και ψήφο, όπως υποστηρίζει η ισπανική τηλεόραση. Η RTVE κάνει λόγο για σοβαρό έλλειμμα διαφάνειας και ζητά πλήρη πρόσβαση στη διαδικασία, με σκοπό τη διασφάλιση της εγκυρότητας των αποτελεσμάτων.
Πολιτικό υπόβαθρο και συγκυρία
Η ανησυχία δεν αφορά μόνο τεχνικά ζητήματα. Η φετινή συμμετοχή του Ισραήλ στη Eurovision διεξήχθη υπό το βάρος των εξελίξεων στη Γάζα και των αυξανόμενων διεθνών επικρίσεων για τη στάση της ισραηλινής κυβέρνησης. Στη Βασιλεία, όπου διεξήχθη ο τελικός, πραγματοποιήθηκαν μαζικές διαδηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης, ενώ σε πολλές χώρες υπήρξαν εκκλήσεις για αποκλεισμό του Ισραήλ από τον διαγωνισμό. Η ίδια η RTVE επέλεξε να ξεκινήσει τη μετάδοση του τελικού προβάλλοντας μήνυμα στήριξης στην Παλαιστίνη:
Σκιές χειραγώγησης στη δημόσια ψήφο: Η αναντιστοιχία μεταξύ της λαϊκής ψήφου και της ψήφου των επιτροπών επανέφερε στο προσκήνιο συζητήσεις για φαινόμενα χειραγώγησης της κοινής γνώμης μέσω τεχνητών μέσων — ή αλλιώς astroturfing. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν ότι η μαζική υποστήριξη στο Ισραήλ στα social media κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού είχε σημάδια συντονισμένης δράσης: επαναλαμβανόμενα μηνύματα, ταυτόχρονη προώθηση hashtags, πανομοιότυπα σχόλια, και πιθανή χρήση bots για την ενίσχυση της ψηφιακής απήχησης.
Η απονομή των 12 βαθμών από το κοινό σε χώρες με έντονη κοινωνική αντίδραση κατά της πολιτικής του Ισραήλ έχει ήδη προκαλέσει εύλογες απορίες και ενδεχομένως να οδηγήσει σε ευρύτερη επανεξέταση της αξιοπιστίας του televoting.
Σε αναμονή απαντήσεων: Μέχρι στιγμής, η EBU δεν έχει εκδώσει επίσημη ανακοίνωση ως απάντηση στο αίτημα της RTVE. Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι και άλλες δημόσιες ραδιοτηλεοράσεις εξετάζουν το ενδεχόμενο να ζητήσουν παρόμοιο έλεγχο, σε μια υπόθεση που μπορεί να εξελιχθεί σε μείζονα κρίση αξιοπιστίας για τον θεσμό της Eurovision.
Η φετινή διοργάνωση απέδειξε για ακόμη μια φορά ότι η Eurovision είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας μουσικός διαγωνισμός. Όταν οι πολιτικές εντάσεις, η διπλωματία και τα ψηφιακά μέσα συναντώνται στη σκηνή, η ουδετερότητα παραμένει μια δύσκολη – αν όχι αδύνατη – υπόσχεση.