0
1
σχόλια
693
λέξεις
Α' ΠΡΟΣΩΠΟ

Τίτλος του κείμενου; «Πολιτισμός, το θεμέλιο της Ευρωπαϊκής ταυτότητας». Μην ξεγελιέστε ο Ιταλός σημειολόγος Ουμπέρτο Έκο δεν φτάνει ποτέ στο θέμα από την κοινότοπη οδό

DOC TV
21 Φεβρουαρίου 2012

«Όταν φτάνουμε στην κρίση χρέους, και μιλώ σαν κάποιον που δεν καταλαβαίνει τίποτα σχετικά με την οικονομία, πρέπει να θυμόμαστε πως είναι ο πολιτισμός και όχι ο πόλεμος που στερεώνει την Ευρωπαϊκή μας ταυτότητα. Οι Γάλλοι, οι Ιταλοί, οι Γερμανοί, οι Ισπανοί και οι Άγγλοι έχουν ξοδέψει αιώνες σκοτώνοντας ο ένας τον άλλο. Σήμερα βιώνουμε μια ειρήνη 70 ετών και κανείς δεν αντιλαμβάνεται πια πόσο καταπληκτικό είναι αυτό. Πραγματικά, ακόμη και η ιδέα ενός πολέμου ανάμεσα στην Ισπανία και την Γαλλία, ή ανάμεσα στην Ιταλία και την Γερμανία προκαλεί θυμηδία».

Όταν του ζητείται να περιγράψει την ευρωπαϊκή ταυτότητα αυτή τη στιγμή, απαντάει πως είναι απλωμένη αλλά επιφανειακή, και πως χρειάζεται αυτό να αλλάξει πριν η κρίση την απογυμνώσει από το οτιδήποτε.

«Το πανεπιστημιακό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus δεν αναφέρεται σχεδόν ποτέ στις οικονομικές εφημερίδες, δημιούργησε την πρώτη γενιά των νεαρών Ευρωπαίων. Το ονομάζω σεξουαλική επανάσταση: ένας νεαρός Καταλανός γνωρίζει μια Φλαμανδή κοπέλα -ερωτεύονται, παντρεύονται και γίνονται Ευρωπαίοι, όπως στην συνέχεια και τα παιδιά τους. Η ιδέα του Erasmus θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική -όχι μόνο για τους φοιτητές, αλλά επίσης για τους οδηγούς ταξί, τους υδραυλικούς και όλους τους εργαζόμενους. Και με αυτό εννοώ ότι θα έπρεπε να μένουν για λίγο χρόνο σε μια άλλη χώρα της ΕΕ, να ενσωματωθούν».

Είναι μια ελκυστική ιδέα, αλλά η περηφάνια στην Ευρώπη φαίνεται να δίνει τη θέση της στο λαϊκισμό και την εχθρότητα μέσα στην Ένωση. «Αυτός είναι ο λόγος που μίλησα για “ρηχή” ευρωπαϊκή ταυτότητα. Όταν πρότεινα σε μια συνάντηση Ευρωπαίων δημάρχων την ιδέα της εισαγωγής του Erasmous για τεχνίτες και επαγγελματίες, ο Ουαλός δήμαρχος είπε πως οι πολίτες του ποτέ δεν θα δέχονταν κάτι τέτοιο. Κι όταν μίλησα γι’ αυτό στην Αγγλική τηλεόραση πριν μερικές μέρες, σχεδόν με χαστούκισε ο παρουσιαστής που ανησυχούσε για την κρίση του ευρώ, για μια υπερ-εθνική Ευρώπη, για τις τεχνοκρατικές κυβερνήσεις του Παπαδήμου στην Ελλάδα και του Μόντι στην Ιταλία που δεν είναι “εκλεγμένες”, οπότε δεν είναι και δημοκρατικές.

Και πως θα έπρεπε να απαντήσω; Λέγοντας πως η κυβέρνησή μας είναι εγκεκριμένη από το κοινοβούλιο και πως έχει προταθεί από ένα πρόεδρο που είναι εκλεγμένος από το κοινοβούλιο; Λέγοντας πως σε όλες τις δημοκρατίες υπάρχουν μη εκλεγμένοι θεσμοί, όπως η βασίλισσα της Αγγλίας, ή το Αμερικανικό Ανώτατο Δικαστήριο, αλλά κανείς δεν τους χαρακτηρίζει μη δημοκρατικούς;

Ή μήπως το πρόβλημα της ευρωπαϊκής ταυτότητας πηγαίνει πίσω στο Θεό -στο γεγονός πως οι Ηνωμένες Πολιτείες γίνονται ακόμη πιο θρησκόληπτες, ενώ η Ευρώπη γίνεται λιγότερο;» αναρωτιέται.

«Υπάρχει όμως ένας τρίτος δρόμος, που θα μας έδινε δύναμη σήμερα. Και αυτός θα ήταν να μιλήσουμε για της ρίζες μας -την Ελληνική, τη Ρωμαϊκή, την Ιουδαϊκή και τη Χριστιανική. Στο παρελθόν μας έχουμε και την Αφροδίτη και τον Εσταυρωμένο, και τη Βίβλο και τη Βόρεια μυθολογία που την ανακαλούμε κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα. Η Ευρώπη είναι μια ήπειρος που είχε τη δυνατότητα να αναμιγνύει πολλές ταυτότητες χωρίς να τις συγχέει. Έτσι ακριβώς βλέπω το μέλλον».

«Με όλα του τα μειονεκτήματα, το διεθνές εμπόριο κάνει ένα πόλεμο λιγότερο πιθανό, ακόμη και ανάμεσα στις ΗΠΑ με την Κίνα. Η Ευρώπη ποτέ δεν θα γίνει Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης με μία κοινή γλώσσα, όπου για μεγάλο διάστημα η γερμανική γλώσσα προσπάθησε να αντικαταστήσει την αγγλική, η οποία έχει τώρα αντικατασταθεί από την ισπανική. Έχουμε πάρα πολλές γλώσσες πραγματικά, η ιδέα ακόμη και μιας κοινής ευρωπαϊκής εφημερίδας είναι ουτοπία αυτή τη στιγμή. Εντωμεταξύ το διαδίκτυο, μας κάνει να πέφτουμε ο ένας πάνω στον άλλο. Μπορεί να μην διαβάζουμε Ρώσικα αλλά περνάνε από μπροστά μας ρώσικα sites, έτσι αντιλαμβανόμαστε τους άλλους, την ύπαρξή τους».

«Συνεχίζω να πιστεύω πως δεν υπάρχει πια ανισότητα ανάμεσα στην Λισσαβόνα και την Βαρσοβία, όπως δεν υπάρχει ανισότητα ανάμεσα στο Σαν Φρανσίσκο και την Νέα Υόρκη. Θα παραμείνουμε μια συνομοσπονδία αλλά αδιαίρετη».

«Και εφόσον ο Pierre Bayard έχει δίκιο, γνωρίζουμε πως υπάρχουν βιβλία που πρέπει ακόμη να διαβάσουμε, τα οποία θα βοηθήσουν να αντιληφθούμε κουλτούρες διαφορετικές από τις δικές μας. Λίγο λίγο: έτσι η ευρωπαϊκή μας ταυτότητα θα γίνει πιο βαθειά».


Ο Ουμπέρτο Έκο ήταν πατέρας της σημειολογίας, λόγιος της μαζικής κουλτούρας, συγγραφέας δοκιμίων και διεθνών best-sellers. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Guardian.
 
εμφάνιση σχολίων