24 απαντήσεις για ΖΗΝ την γάτα σου

ΖΗΝ Ο John Bradshaw ερευνά τη συμπεριφορά της γάτας και απάντησε σε ζητήματα της αλληλεπίδρασης της με τους ανθρώπους στο περιοδικό Scientific American. Ο John Bradshaw είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κτηνιατρικών Επιστημών του Μπρίστολ και συγγραφέας του βιβλίου «Cat Sense» (Basic Books).

1. Είναι οι γάτες λιγότερο εξημερωμένες από τους σκύλους; Εξημερώνονται περισσότερο όσο περνάει ο καιρός; Οι γάτες μοιάζουν με τους άγριους προγόνους τους περισσότερο απ’ ότι οι σκύλοι με τους δικούς τους προγόνους, οπότε υπό αυτή την έννοια, ναι οι σκύλοι είναι περισσότεροι εξημερωμένοι. Καθώς εξελίχθηκαν και προσαρμόστηκαν να ζουν κοντά στους ανθρώπους οι γάτες έγιναν πιο κοινωνικές μεταξύ τους και πιο ανεκτικές στην παρουσία των ανθρώπων. Δεν υπάρχει όμως απόδειξη ότι οι γάτες έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία αρκετά χιλιάδες χρόνια.

2. Ο γάτες ως σαρκοβόρα ζώα, θα εξελιχθούν όπως οι σκύλοι στο να τρώνε μεγαλύτερη ποικιλία τροφών; Οι γάτες και οι σκύλοι σαρκοβόρα θηλαστικά και οι άγριοι πρόγονοί τους θρέφονταν πρωτίστως με κρέας. Πρόσφατες αναλύσεις DNA αποκαλύπτουν ότι κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους οι σκύλοι απέκτησαν περισσότερα γονίδια αμυλάσης τα οποία παράγουν ένα ένζυμο που βοηθάει στη διάσπαση του άμυλου. Η ύπαρξη αυτών των γονιδίων επέτρεψε στους σκύλος να γίνουν παμφάγα. Σε αντίθεση, οι γάτες της οικογένειας Felidae σε αρχικό στάδιο της εξέλιξής τους έχασαν τα γονίδια που κωδικοποιούν κάποια βασικά ένζυμα όπως αυτά που παράγουν τη βιταμίνη Α, προσταγλανδίνες και το αμυνοξύ ταυρίνη. Οι σκύλοι, όπως και οι άνθρωποι μπορούν να συνθέσουν αυτές τις ουσίες μέσα από διατροφή φυτικής προέλευσης, οι γάτες όμως μόνο μέσα από διατροφή με κρέας. Για να εμπλουτιστεί η διατροφή της γάτας θα πρέπει οι γάτες να εξελίξουν κάποια φυσιολογικά χαρακτηριστικά τα οποία θα επιτρέψουν τη σύνθεση των ανωτέρω και άλλων βασικών θρεπτικών συστατικών από φυτικές τροφές. Αυτή η ικανότητα δεν έχει αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια των 10 εκατομμυρίων ετών της εξέλιξης της γάτα οπότε φαίνεται απίθανο να γίνει ξαφνικά στις εξημερωμένες γάτες.

3. Γιατί γουργουρίζουν οι γάτες; Οι γάτες γουργουρίζουν γιατί έχουν κάτι να πουν – χοντρικά αυτό μεταφράζεται σε «παρακαλώ μείνε ακίνητος και δώσε προσοχή σε εμένα». Τα μωρά γατάκια γουργουρίζουν για να πείσουν τη μητέρα τους να συνεχίσει να τα θηλάζει, και οι γάτες-κατοικίδια γουργουρίζουν όταν θέλουν να τις χαϊδέψουμε. Οι δονήσεις που παράγονται από το γουργουρητό δρουν ηρεμιστικά στους ανθρώπους. Για τις άρρωστες γάτες όμως, το γουργούρισμα είναι κραυγή για βοήθεια. Οπότε, το γουργούρισμα δε σημαίνει πάντα «είμαι ευτυχισμένη». Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι δονήσεις από το γουργούρισμα μπορούν να γιατρέψουν ένα σπασμένο κόκαλο που μπορεί να έχει η γάτα.

4. Πως γουργουρίζουν; Το γουργούρισμα είναι ένας ασυνήθιστος ήχος που παράγεται όταν οι φωνητικές τους χορδές κροταλίζουν αντί να δονούνται – που είναι ο τρόπος που οι γάτες και οι άνθρωποι παράγουν τους ήχους φωνής. Για αυτό το λόγο οι γάτες μπορούν να γουργουρίζουν όταν αναπνέουν. Τα περισσότερα είδη άγριας γάτας μπορούν να γουργουρίσουν – συμπεριλαμβανομένων και των cheetah. Εξαίρεση είναι οι μεγάλες γάτες – τα λιοντάρια, τίγρεις, ιαγουάροι, λεοπαρδάλεις των οποίων το φωνητικό σύστημα έχει τροποποιηθεί για να παράγουν βρυχηθμούς.

5. Γιατί οι γάτες κατοικίδια παράγουν μεγαλύτερη ποικιλία από νιαουρίσματα απ’ ότι οι άγριες; Οι εξημερωμένες γάτες κάνουν περισσότερο θόρυβο απ’ ότι οι άγριες παρόλο που έχουν λιγότερες φωνητικές ικανότητες από άλλα είδη. Η γάτα της ζούγκλας της Ασίας για παράδειγμα παράγει δύο ήχους παραπάνω από την εξημερωμένη. Το χαρακτηριστικό «νιάου» της εξημερωμένης γάτας σπάνια το ακούς σε αποικία άγριων γατών εκτός από την περίπτωση που οι μητέρες επικοινωνούν με τα μωρά τους. Οι άγριες γάτες παρακολουθούν προσεκτικά το πήγαινε-έλα των άλλων οπότε δε χρειάζεται να παράγουν φωνή για να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Από την άλλη πλευρά, οι γάτες που ζουν με ανθρώπους μαθαίνουν γρήγορα ότι με το νιαούρισμα μας τραβάνε την προσοχή και μερικές γάτες αναπτύσσουν δικά τους, ιδιαίτερα νιαουρίσματα που μόνο ο άνθρωπός τους καταλαβαίνει και με το κάθε ένα από αυτά επικοινωνούν διαφορετικές ανάγκες.   Επίσης, κάποιες φυλές γάτας είναι ιδιαιτέρως ομιλητικές, και πιο συγκεκριμένα οι Σιάμ.

6. Πως μας νιώθουν οι γάτες; Ως γονείς; Αδέρφια; Φίλους; Οι γάτες έρχονται και τρίβονται στα πόδια μας για να μας χαιρετήσουν / να μας καλωσορίσουν και με αυτό τον τρόπο υποδηλώνουν ότι μας βλέπουν φιλικά αλλά την ίδια στιγμή και ότι μας θεωρούν ελαφρώς πιο ανώτερους από αυτές. Όταν ζουν σε συνθήκες «γατο-οικογένειας», τα γατάκια τρίβονται στη μητέρα τους, τα θηλυκά τρίβονται στα αρσενικά, μικρότερες σε μέγεθος γάτες τρίβονται σε γάτες μεγαλύτερου μεγέθους. Το αντίθετο σπάνια συμβαίνει – ένδειξη ύπαρξης μιας μικρής ανισορροπίας δύναμης σε κάθε είδους σχέση.

7. Πως να κάνω μια γάτα να με αγαπήσει; Σε γενικές γραμμές οι γάτες δείχνουν τρυφερότητα – όχι πάντα με οφθαλμοφανή τρόπο- σε όποιον τις ταΐζει, τις φροντίζει και παίζει μαζί τους. Αυτό που είναι πιο δύσκολο είναι να επιτευχθεί σχέση εμπιστοσύνης καθώς κάποιες μπορεί να νιώθουν ανασφαλείς και νευρικές. Ένας τρόπος για να διευκολυνθεί η σχέση εμπιστοσύνης είναι να αφήνουμε τη γάτα να μας πλησιάζει πρώτη και όχι να πηγαίνουμε εμείς προς εκείνη. Όταν μας πλησιάσει επιβραβεύουμε με μερικές λιχουδιές και την αφήνουμε να φύγει όταν το θελήσει. Σιγά-σιγά θα παρατηρήσουμε ότι θα μας έρχεται πιο συχνά και θα θέλει να μείνει περισσότερο μαζί μας.

8. Γιατί οι γάτες μερικές φορές επιτίθονται ξαφνικά με δάγκωμα ή γδάρσιμο στον άνθρωπο που τις χαϊδεύει; Όταν συμβεί αυτό μάλλον έχουμε παραβλέψει τα σημάδια που έδειχναν ότι η γάτα μας ενοχλείται. Μερικές γάτες, παρότι μπορεί να απολαμβάνουν τα χάδια, κουράζονται γρήγορα. Αυτιά πεσμένα κάτω και μια ελαφρώς γυρισμένη ουρά σημαίνουν ότι βαρέθηκε. Αν η γάτα σας το κάνει αυτό, χαΐδεύτε την με μερικά δευτερόλεπτα διακοπή έτσι ώστε να αισθανθεί ελεύθερη να φεύγει όποτε το επιθυμεί.

9. Ζηλεύουν οι γάτες; Οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι σκύλοι ζηλεύουν, οπότε πιστεύεται ότι και οι γάτες μπορούν. Και για τα δύο είδη η ζήλια είναι το συναίσθημα που νιώθουν όταν δουν ότι κάποιος άλλος λαμβάνει την προσοχή που αυτά επιθυμούν: τη ζήλια αυτή δεν τη θυμούνται, δεν καταγράφεται στο μυαλό τους αφού περάσει η συγκεκριμένη στιγμή. Όπως και οι σκύλοι, οι γάτες έχουν περιορισμένη αντίληψη του χρόνου: μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται διαφορές χρονικές περιόδους αλλά σε επίπεδο δευτερολέπτου. Θεωρείται ότι δεν έχουν την ικανότητα να σκεφτούν σε πιο παρελθοντικό χρόνο.

10. Οι γάτες θυμούνται μόνο όσους ανθρώπους βλέπουν σε καθημερινή βάση ή μπορούν να θυμηθούν γενικά όποιον έχουν συναντήσει; Αυτό το στοιχείο δεν έχει μελετηθεί από ερευνητές, όμως καθώς οι γάτες τείνουν να ξεχνάνε άλλες γάτες αν έχουν απομακρυνθεί αρκετό καιρό από κοντά τους, θεωρείται ότι το ίδιο θα ισχύει και για τους ανθρώπους. Οι σκύλοι, για τους οποίους οι άνθρωποι είναι πολύ πιο σημαντικοί, μπορούν να θυμούνται ανθρώπους από τη μυρωδιά τους για μήνες, ακόμη και για χρόνια.

11. Τα χρώματα και τα σχέδια του τριχώματος σχετίζονται με κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους; Οι γατογονείς γενικά πιστεύουν ότι από το χρώμα της γούνας τους μπορούν να μαντέψουν το χαρακτήρα της γάτας τους, αλλά δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για αυτό. Σε τοπικό επίπεδο, ένας αρσενικός γάτος που έχει φέρει στον κόσμο αρκετά γατάκια, αυτά του μοιάζουν σε εμφάνιση και σε χαρακτήρα οπότε βάση αυτού κάνουμε το συσχετισμό. Από την άλλη πλευρά, οι γάτες εκτροφής μοιράζονται χαρακτηριστικά και κάθε φυλή έχει τα δικά της. Οι φυλές με προέλευση από την Ασία τείνουν να είναι δραστήριες ενώ οι πιο εξωτικές φυλές είναι πιο χαλαρές. Οι γάτες που είναι υβρίδια οικόσιτων με άγριες παρουσιάζουν ακόμη πιο έντονα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι Bengals, που είναι μίξη οικόσιτων και της ασιατικής λεοπάρδαλης τείνουν να αγαπούν τη δράση και την περιπέτεια και κοιμούνται το μισό χρόνο απ’ ότι οι κλασικές οικόσιτες.

12. Γιατί φέρνουν τα θηράματά τους στους ανθρώπους τους; Νομίζουμε ότι μας τα φέρνουν δώρα, αλλά δε συμβαίνει αυτό. Οι γάτες παίρνουν μαζί και βάζουν σε ασφαλές μέρος το θήραμα που θα αποτελέσει το φαγητό τους. Το ασφαλές μέρος τυγχάνει να είναι η κουζίνα μας ή η αυλή μας γιατί εκεί νιώθουν ασφάλεια, όμως παράλληλα θυμούνται και ότι εκεί τρώνε ένα ωραίο φαγητό, πιο νόστιμο από το ποντίκι που πιάσανε.

13. Γιατί τους αρέσει να ρίχνουν κάτω αντικείμενα από ράφια και τραπέζια; Μερικές γάτες είναι πιο αδέξιες από άλλες ενώ παράλληλα τα υλικά αγαθά δε σημαίνουν τίποτα για αυτές. Άλλες γάτες θα ρίξουν κάτω ένα αντικείμενο μόνο και μόνο για τη δική τους διασκέδαση  ή για τραβήξουν την προσοχή του ανθρώπου τους ή γιατί έχουν καταλάβει ότι αυτό είναι ένα παιχνίδι που διασκεδάζει τους ανθρώπους τους!

14. Οι γάτες που μένουν σε εσωτερικό χώρο υποφέρουν αν δεν μπορούν να βγουν έξω; Αν μια γάτα έχει ζήσει όλη τη ζωή της σε εσωτερικό χώρο μάλλον δεν της λείπει η ζωή «έξω» καθώς δεν το γνωρίζει ως εμπειρία. Η γάτα που έχει ζήσει όλη τη ζωή της ή μεγάλο μέρος της ζωής της έξω και ξαφνικά κλειστεί σε ένα σπίτι τότε θα βιώσει τον εγκλεισμό με μεγάλη ένταση. Όμως, και οι γάτες που ζουν μέσα στο σπίτι και δεν έχουν επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον πρέπει να έχουν πρόσβαση σε παιχνίδια για σωματική και πνευματική εξάσκηση.

15. Γιατί μερικές φορές οι γάτες στα ξαφνικά και χωρίς εμφανή λόγο ξεκινάνε να τρέχουν γύρω-γύρω; Οι γάτες παθαίνουν υπερένταση όταν βαριούνται ή όταν είναι αγχωμένες: μπορεί βλέποντας κάτι να περνάει από το παράθυρό τους, μπορεί με την παραμικρή κίνηση, ακόμη και με μια αχτίδα φωτός. Κρυμμένη ενέργεια πρέπει να εκτονώνεται με παιχνίδια και εξάσκηση.

16. Γιατί αρέσει στις γάτες να μπαίνουν σε κουτιά και ιδιαιτέρως σε κουτιά πιο μικρά από τον όγκο τους; Στις γάτες αρέσει να αισθάνονται προστασία, ειδικά όταν θέλουν να κοιμηθούν. Και χαρτόκουτες προσφέρουν ένα τέτοιο περιβάλλον ασφάλειας. Το γιατί κάποιες επιλέγουν πολύ μικρότερο μέρος από τον όγκο τους αντί ένα άνετο, παραμένει μυστήριο.

17. Γιατί τους αρέσει να ανεβαίνουν σε ψηλά σημεία από τα οποία όμως φοβούνται να πηδήξουν; Τα νύχια της γάτας έχουν προσανατολισμό προς τα πίσω και αυτό τους βοηθάει να σκαρφαλώνουν πανεύκολα πάνω σε δέντρα παρά να τα κατεβαίνουν. Η άγρια γάτα margay (Leopardus wiedii) ιθαγενής στη Νότιο Αμερική έχει διπλούς αστραγάλους και καρπούς και αυτό της επιτρέπει να ανεβαίνει και να κατεβαίνει με την ίδια ευκολία. Άπειρες ή τρομαγμένες γάτες μπορεί να ανέβουν πιο ψηλά από εκεί που θέλουν. Καταφέρνουν όμως τελικά να ξανακατέβουν στην επιφάνεια που θέλουν καθώς έχουν τη δυνατότητα ήπιας προσγείωσης: εκτείνοντας και τα τέσσερα άκρα τους χρησιμοποιούν το δέρμα ανάμεσα στις κλειδώσεις ως αλεξίπτωτο. Κλάσματα δευτερολέπτου πριν προσγειωθούν τοποθετούν τα πόδια τους με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να απορροφήσουν τον κραδασμό της επαφής.

18. Γιατί σε μερικές γάτες αρέσει το μαγιοβότανο (catnip) και άλλες δεν ενδιαφέρονται καθόλου; Η αντίδραση στην ενασχόληση με το μαγιοβότανο αποτελεί αίνιγμα καθώς αποτελείται από φαινομενικά τυχαίες στιγμές παιχνιδιού, κοινωνικής συναναστροφής και εκδήλωσης σεξουαλικής επιθυμίας από τις θηλυκές γάτες. Πολλά είδη γάτας αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο στο μαγιοβότανο: το λιοντάρι, τίγρη, λεοπάρδαλη, λύγκας. Όμως δεν αποτελεί κανόνα για όλους τους εκπρόσωπους του κάθε είδους: δεν αρέσει σε όλους καθώς η επιθυμία ενασχόλησης με το μαγιοβότανο ελέγχεται από ένα γονίδιο που μόνο 2/3 των γατών έχουν. Δεν υπάρχει απόδειξη ότι γάτες που δεν ενδιαφέρονται για το μαγιοβότανο στερούνται ικανότητας παιχνιδιού, κοινωνικοποίησης ή ζευγαρώματος. Η ενασχόληση με το μαγιοβότανο μπορεί απλά να είναι “ατύχημα» της εξέλιξης του είδους.

19. Γιατί τους αρέσει να μασάνε καλώδια, πλαστικά και άλλα μη φαγώσιμα; Οι κτηνίατροι έχουν εντοπίσει την ανθυγιεινή τάση προς τα πλαστικά σε μερικές γάτες αλλά κανείς δεν έχει μπορέσει να το εξηγήσει. Πιθανόν το κάνουν για να αντιμετωπίσουν τυχόν ένταση/στρες που βιώνουν. Ανάμεσα στις γάτες ασιατικής προέλευσης, οι αρσενικές πιπιλάνε, μασάνε και τρώνε ύφασμα, και ειδικά μάλλινο για ανακούφιση από στρες. Επίσης μικρά σε ηλικία γατάκια τα οποία έχουν διακόψει το θηλασμό πολύ πρόωρα αναπτύσσουν τη συνήθεια να πιπιλάνε μια κουβέρτα σε συνδυασμό με γουργούρισμα, σαν να θήλαζαν από τη μητέρα τους.

20. Γιατί τους αρέσει να μασάνε τη γούνα τους; Υπάρχουν 2 πιθανοί λόγοι: ο ένας είναι ερεθισμένο δέρμα από παράσιτα ή ψύλλους ή αλλεργία. Όμως εντατικό καθάρισμα ενός σημείου ή σημείων με ταυτόχρονη απομάκρυνση τριχώματος μπορεί να σημαίνει χρόνιο άγχος από σύγκρουση / ανταγωνισμό με άλλες γάτες στο σπίτι ή στην περιοχή.

21. Γιατί μερικές φορές οι γάτες μυρίζουν σαν τσιπς τορτίγιας; Μια μικρή δερματική μυκητίαση, παρόμοια με τη μόλυνση που παθαίνουν οι άνθρωποι «πόδι του αθλητή» ή τριχοφυτίαση προκαλεί αυτή τη μυρωδιά. Και οι σκύλοι μπορεί να φέρουν αυτό το μύκητα.

22. Γιατί οι οικόσιτες γάτες δεν αντέχουν μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς φαγητό όπως οι μεγάλες γάτες (πχ λιοντάρια); Γιατί επηρεάζεται το συκώτι τους σε μόλις 2 μέρες; Όλες οι γάτες, μικρές και μεγάλες, μπορεί να πάθουν λιπώδη διήθηση του ήπατος: λίπος εκκρίνεται από άλλα όργανα και συσσωρεύεται στο συκώτι εμποδίζοντας τη λειτουργία του. Αυτό μπορεί να γίνει λόγω καρκίνου, διαβήτη, ή κίρωση του ήπατος. Όμως μπορεί να προκληθεί και από αφαγία (το στρες προκαλεί αφαγία) και συμβαίνει σε σύντομο χρόνο σε υπέρβαρες γάτες. Ο λόγος που συναντάται λιγότερο σε άγριες, μεγάλες γάτες είναι ότι αυτές είναι λιγότερο πιθανόν να είναι υπέρβαρες.

23. Γιατί είναι τόσο σχολαστικές με το φαγητό τους και το αμμοδοχείο τους; Γιατί είναι τόσο ευαίσθητες σε αλλαγές στη ρουτίνα τους;  Οι γάτες έχουν πιο απαιτητικές διατροφικές ανάγκες από τους σκύλους κι έτσι πρέπει να είναι πιο προσεκτικές με το φαγητό τους. Επίσης, ως μοναχικοί κυνηγοί, οι πρόγονοί τους είχαν την πολυτέλεια να τρώνε απομονωμένοι και με την ησυχία τους. Σε αντίθεση οι σκύλοι, ως απόγονοι των λύκων που κυνηγούν σε ομάδα, εξελίχθηκαν στο να πρέπει να τρώνε γρήγορα για να προλάβουν να πάρουν τη μερίδα τους από το θήραμα. Οι γάτες επίσης προτιμάνε να κρύβουν τα κόπρανά τους για να μην μπορούν να εντοπιστούν και από θηρευτές και από τα θηράματά τους. Οπότε, γι’ αυτό το λόγο μπορεί να είναι απρόθυμες να χρησιμοποιήσουν το αμμοδοχείο τους αν αυτό δεν είναι σε κατάσταση που αυτές θέλουν.  Τέλος, οι γάτες είναι πολύ πιο ευαίσθητες από τους σκύλους σε οποιαδήποτε αλλαγή στο περιβάλλον τους καθώς το περιβάλλον που ζουν τους εμπνέει εμπιστοσύνη και τις κάνει να νιώθουν ασφάλεια. Έχει παρατηρηθεί σε περιπτώσεις μετακόμισης γάτες να επιστρέφουν στο παλιό σπίτι.

24. Όντως οι γάτες μπορεί να φάνε τον πεθαμένο ιδιοκτήτη τους;  Αν πεθαίνουν κυριολεκτικά από την πείνα, γάτες και σκύλοι θα φάνε οτιδήποτε διαθέσιμο. Είναι θέμα επιβίωσης και δεν το κάνουν από κακία!


Το πρωτότυπο άρθρο εκδόθηκε με τίτλο «Η κρυφή ζωή των γατών» στο SA Special Editions 27, 4s, 72-81 (October 2018). Η μετάφραση έγινε από το Charlie Remedies 


Διαβάστε επίσης:
Σιμπόρσκα: Γάτα σε άδειο διαμέρισμα
ΕΡΕΥΝΑ: Ναι, η γάτα σου επικοινωνεί
Τρεις σπιτικές συνταγές για τη γάτα μας

εμφάνιση σχολίων