Αν διαβάζεις αυτό το κείμενο και σκέφτεσαι «μήπως μιλάει για μένα;», πιθανότατα δεν κάνεις λάθος. Αν νιώθεις ότι κουράζεσαι πριν καν ξεκινήσει η μέρα, ότι θυμώνεις πιο εύκολα, ότι δεν χαίρεσαι όπως παλιά ή δεν έχει χρόνο για ξεκούραση, δεν είσαι «υπερβολικός/ή». Είσαι ένας ακόμη άνθρωπος που προσπαθεί να αντέξει σε συνθήκες που ξεπερνούν τις αντοχές του.
Στη θεραπευτική μου δουλειά συναντώ όλο και συχνότερα ανθρώπους που λένε: «Δεν αντέχω άλλο», «Δεν με αναγνωρίζω», «Κάτι μέσα μου έχει αδειάσει». Αυτό που περιγράφουν δεν είναι απλώς κούραση. Είναι burnout ή αλλιώς επαγγελματική εξουθένωση.
Το burnout ορίζεται ως μια κατάσταση συναισθηματικής, σωματικής και ψυχικής εξάντλησης, που προκύπτει από παρατεταμένο και μη διαχειρίσιμο στρες, κυρίως στον χώρο της εργασίας. Δεν εμφανίζεται ξαφνικά, συσσωρεύεται σιωπηλά, μέχρι που ο εαυτός μας αποφασίζει να «πατήσει φρένο». Κάτι σημαντικό: το burnout δεν είναι ατομική αποτυχία, είναι συστημικό σύμπτωμα.
Η 3η Έρευνα για την Ψυχική Υγεία και Ευεξία των Εργαζομένων στην Ελλάδα (2025) καταγράφει μια εικόνα που δεν μπορούμε πια να αγνοήσουμε. Πάνω από 55% δηλώνουν συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης, αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους λειτουργούν καθημερινά με «δανεικές αντοχές». Δεν ξεκουράζονται, απλώς επιβιώνουν από μέρα σε μέρα.
Και όσο οι δείκτες άγχους, σωματοποίησης και κατάθλιψης αυξάνονται σταθερά από το 2021 μέχρι σήμερα, γίνεται σαφές πως το burnout δεν είναι ένα «ατομικό πρόβλημα» αλλά ένα συλλογικό φαινόμενο, που αντικατοπτρίζει τον τρόπο που δουλεύουμε, που επικοινωνούμε και που θέτουμε όρια.
«Ως συστημική θεραπεύτρια, βλέπω το burnout όχι ως αποτέλεσμα «αδυναμίας» αλλά σαν μια αντίδραση του οργανισμού»
Burnout: Μια παγκόσμια πραγματικότητα: Η ελληνική εικόνα, όπως αυτή χαρτογραφείται από την έρευνα, συνδέεται με διεθνείς τάσεις. Το burnout δεν κάνει διακρίσεις χωρών, εντείνεται σε κοινωνίες με χαμηλή ασφάλεια, υψηλές απαιτήσεις και ελάχιστη υποστήριξη. Σε μελέτη 160.000 εργαζομένων οι βασικοί παράγοντες της επαγγελματικής τους εξουθένωσης ήταν κακή σχέση με τα πρόσωπα διοίκησης (προϊστάμενος/η), η μη ξεκάθαροι ρόλοι, καθώς και η απουσία αναγνώρισης.
Η πανδημία άλλαξε οριστικά την ψυχολογική δυναμική της εργασίας: Σε έρευνες με την πανδημία φάνηκε πως το χρόνιο στρες, οδηγεί σε «emotional depletion» και δυσκολία επαναφοράς, κάτι που ταιριάζει απόλυτα με το ελληνικό εύρημα ότι μόλις 31% νιώθουν ότι ανακάμπτουν όσο γρήγορα παλιότερα.
Οι νεότερες γενιές πλήττονται περισσότερο: Έρευνα του UK Mental Health Foundation (2022) έδειξε ότι οι εργαζόμενοι 18–35 βιώνουν τα υψηλότερα επίπεδα άγχους και ψυχολογικής πίεσης. Το ελληνικό δείγμα επιβεβαιώνει αυτή την τάση. Οι νεότεροι και οι γυναίκες εμφανίζουν συστηματικά υψηλότερους δείκτες άγχους, κατάθλιψης και θυμού. Η εικόνα είναι ξεκάθαρη, και δείχνει πως η επαγγελματικής εξουθένωση, δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, αλλά στη χώρα μας φαίνεται να αγγίζει οριακό σημείο.
Γιατί συμβαίνει;
Η συστημική ματιά: Ως συστημική θεραπεύτρια, βλέπω το burnout όχι ως αποτέλεσμα «αδυναμίας» αλλά σαν μια αντίδραση του οργανισμού σε δύσκολες και συχνά, μη βιώσιμες συνθήκες. Σύμφωνα με τη νέα ελληνική έρευνα, οι παράγοντες που επιβαρύνουν περισσότερο είναι:
• Η οικονομική ανασφάλεια (70% βιώνει συχνό οικονομικό άγχος)
• Η υπερκόπωση (61% ξυπνούν κουρασμένοι)
• Η χαμηλή ανθεκτικότητα (μόνο 31% ανακάμπτουν γρήγορα)
• Η έλλειψη υποστήριξης από οργανισμούς (μόνο 21% νιώθουν ότι η εργασία τους φροντίζει για την ψυχική τους υγεία)
• Η σωματοποίηση (47% έχουν ζαλάδες και αδυναμία, 24% στομαχικά συμπτώματα)
• Η μοναξιά (35% αισθάνονται μοναξιά)
Και όλα αυτά συμβαίνουν παρά το γεγονός ότι 79% δηλώνουν ότι νοιάζονται πλέον περισσότερο για την ψυχική τους υγεία. Κοινός παρονομαστής όλων αυτών: πολλή ευθύνη, λίγη φροντίδα. Πολλή προσαρμογή από τον άνθρωπο και ελάχιστη προσαρμογή από το σύστημα. Αρά δεν είναι η επίγνωση αυτή που μας λείπει. Λείπει το κατάλληλο πλαίσιο που θα στηρίξει την πραγματική αλλαγή.
Αυτά λένε ο έρευνες. Οι άνθρωποι τι λένε;
Στις συνεδρίες, το burnout παρουσιάζεται συχνά με φράσεις όπως:
«Δουλεύω συνέχεια, αλλά δεν νιώθω ότι κάνω κάτι σημαντικό»
«Είμαι συνέχεια σε υπερένταση και μετά καταρρέω»
«Δεν έχω πια διάθεση να δω τους φίλους μου ή όρεξη για να βρεθώ με τον/την σύντροφό μου»
«Νιώθω ότι κάτι σαν θεατής στη ζωή μου»
Το burnout συχνά βιώνεται σαν αποξένωση από τον ίδιο μας τον εαυτό. Σαν να λειτουργούμε στον “αυτόματο”, χωρίς επαφή με επιθυμίες, ανάγκες και όρια. Το burnout δεν είναι μόνο εξάντληση. Είναι η σταδιακή διάβρωση της ταυτότητας: ποιος/ποια ήμουν, ποιος/ποια έγινα, και πότε χάθηκα στη διαδρομή. Όταν νιώθουμε έτσι, χρειάζεται να το αντιμετωπίσουμε το θέμα με σοβαρότητα και όχι με συμβουλές του τύπου «κάνε ένα μπάνιο με άλατα» ή σκέψου κάτι θετικό.
Τρόποι που μπορούν να σε βοηθήσουν
Τρόποι και στρατηγικές που εφαρμόζω συχνά στη δουλειά μου, βασισμένες σε έρευνες αλλά και σε εμπειρική κλινική εμπειρία.
1. Βάλε όρια που προστατεύουν. Όχι όρια που “ευχαριστούν” τους άλλους: Τα όρια δεν είναι εγωισμός, είναι προϋπόθεση για την ψυχική μας υγεία. Ρώτησε τον εαυτό σου: «Αυτό που κάνω τώρα, είναι από φόβο ή από επιλογή;».
Μία μικρή συμβουλή: Βάλε ένα “STOP” 5 λεπτών πριν απαντήσεις σε ένα αίτημα που σε πιέζει. Αν στο σώμα σου νιώσεις σφίξιμο, ίσως η απάντηση χρειάζεται να είναι “όχι τώρα”, ή “μπορώ τότε”.
2. Μείωσε τις μικρο-διαρροές ενέργειας; Το burnout δεν έρχεται από ένα μεγάλο γεγονός (κάποιες φορές συμβαίνει και αυτό), πιο συχνά έρχεται από 50 μικρές διαρροές μέσα στη μέρα. Από συνεχείς ειδοποιήσεις ή διακοπές που σου ζητάνε να κάνει κάτι, ή από το multitasking, που απαιτείται για να βγει η μέρα και όλες οι υποχρεώσεις. Η έρευνα δείχνει ότι ο εγκέφαλός μας χρειάζεται περίπου 23 λεπτά για να επιστρέψει σε συγκέντρωση μετά από μια διακοπή.
Επομένως, δοκίμασε: Για 45λεπτα να δουλέψεις απερίσπαστός/η. Σαν να μπαίνεις σε ένα δωμάτιο συγκέντρωσης. Κάνε μικρά 10λεπτα διαλείμματα, χωρίς να σκρολάρεις στο κινητό. Ιδανικά περπάτησε έξω για λίγα λεπτά. Αξιοποίησε τη λειτουργεία φραγής των ειδοποιήσεων σε συγκεκριμένες ώρες – ζώνες μη διαθεσιμότητας.
3. Φρόντισε το σώμα σου, δεν υπάρχει απλά για να μεταφέρει το μυαλό σου: Η ελληνική έρευνα δείχνει ξεκάθαρα ότι το άγχος εκφράζεται στο σώμα με ζαλάδες, αδυναμία, με συμπτώματα στο στομαχικά, και εξάψεις.
Μικρές συμβουλές: Πάρε βαθιές αναπνοές και προσπάθησε να εκπνέεις αργά. Κάνε μια δυο διατάσεις των και του αυχένα σου. Εκεί συχνά συγκεντρώνεται το σφίξιμο όταν είμαστε αγχωμένοι. Μην τρέχει από το ένα μέρος στο άλλο, αξιοποίησε τις διαδρομές για ήρεμο περπάτημα ή για να καθαρίσεις το μυαλό σου. (όχι «τρέχω να προλάβω»)
4. Μίλα με κάποιον, ουσιαστικά: Σύμφωνα με την έρευνα, μόνο 23% νιώθουν ότι μπορούν να μιλήσουν ανοιχτά στη δουλειά για θέματα ψυχικής υγείας. Αν δεν νιώθεις ασφάλεια στο χώρο εργασίας σου, δημιούργησέ τον αλλού. Μιλώντας σε φίλους, ξεκινώντας σε μια ψυχολόγο, ή επιλέγοντας κάποιον που μπορεί να σε ακούσει χωρίς να σε κρίνει ή να σε διορθώσει.
5. Μην προσπαθείς να «αντέξεις» περισσότερο, προσπάθησε να σε φροντίσεις. Η αντοχή χωρίς φροντίδα δεν είναι δύναμη. Είναι βραδεία εξάντληση. Θεραπεύεται με επιβράδυνση, με δομή, με υποστήριξη, και ανθρωπιά. Προσπαθώντας να αντέξεις ουσιαστικά σε επιβαρύνεις περισσότερο.
Τέλος, αν αισθάνεσαι πως «δεν πάει άλλο», δεν είσαι μόνος/η. Η εικόνα του 2025 στην Ελλάδα δείχνει μια κοινωνία κουρασμένη, αλλά ταυτόχρονα έτοιμη να αλλάξει. Το 79% δηλώνει ότι πλέον νοιάζεται περισσότερο για την ψυχική του υγεία. Αυτό είναι τεράστιο βήμα. Αν νιώθεις ότι βρίσκεσαι στα όρια, αυτό το άρθρο είναι μια μικρή υπενθύμιση: Δεν χρειάζεται να το περάσεις μόνος/η. Η φροντίδα δεν είναι πολυτέλεια για «όταν περισσεύει χρόνος». Είναι προϋπόθεση για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε με αξιοπρέπεια. Μερικές φορές, το πιο γενναίο βήμα δεν είναι να αντέξεις λίγο ακόμα, αλλά να ζητήσεις στήριξη.
Έρα Μουλάκη, Master’s degree in Clinical Psychology, Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Θεραπεύτρια, Συγγραφέας. Το άρθρο βασίστηκε στην Έρευνα για την Ψυχική Υγεία & Ευεξία των εργαζομένων στην Ελλάδα. της EY Ελλάδος, Hellas EAP, & Εργαστήριο Πειραματικής Ψυχολογίας ΕΚΠΑ. (2025)
Βιβλιογραφία
-Deepa, R., & Dharshini, J. J. (2024). Driving sustained work engagement: moderating role of leadership and organizational support for remote work. Management Research Review, 47(3), 464-482.
-Is primary appraisal a mechanism of daily mindfulness at work? Jamieson, S. D., Tuckey, M. R., Li, Y., & Hutchinson, A. D. (2022). Journal of Occupational Health Psychology, 27(4), 377–391.
-Gallup. (2023). State of the Global Workplace 2023 Report. Gallup Press.
-Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Burnout. In Stress: Concepts, cognition, emotion, and behavior (pp. 351-357). Academic Press.
-Burnout report. Mental Health Foundation. (202).
Ακολουθήστε μας στο Instagram και στο Facebook για να βλέπετε τα άρθρα που σας ενδιαφέρουν