Προχωρώντας στη μέση περίπου της έκθεσης βρίσκεσαι ξαφνικά σε ένα από τα πρώτα έργα που έδωσε στον Hirst το στίγμα του "provocative & violent" καλλιτέχνη. Η αλήθεια είναι ότι με μια πρώτη ανάγνωση είναι αποκρουστικό, καθώς
ένα κεφάλι αγελάδας μέσα σε αίματα κείτεται στο πάτωμα, εκατοντάδες μύγες περιφέρονται πάνω σε αυτό και το χειρότερο, αν πλησιάσεις κοντά, μυρίζει έντονα αποσύνθεση και σήψη. Πρόκειται για το "A Thousand Years" το οποίο εξύμνησε ο Francis Bacon όταν το πρωτοείδε το 1990 στην αποθήκη-γκαλερί Gambler του Λονδίνου. Το ενδιαφέρον στο έργο αυτό είναι η χρήση οργανικού υλικού και η διαρκής εξέλιξή του καθώς οι μύγες εκκολάπτονται, τρέφονται και εξουδετερώνονται από έναν ηλεκτρικό εξοντωτή εντόμων (incect-o-cutor) που είναι τοποθετημένος σε γειτονικό θάλαμο. Ο κύκλος της ζωής, των μυγών τουλάχιστον...
Ήταν όμως η ώρα για μια ευχάριστη έκπληξη καθώς εισήλθαμε κατά ομάδες σε έναν ειδικό θάλαμο για ν' απολαύσουμε
το "In & Out Of Love, 1991", μια εγκατάσταση ωδή στην ζωή, τη γέννηση και την ελπίδα. Μεγάλες και πολύχρωμες πεταλούδες πετούν στο δωμάτιο, ενώ κάποιες άλλες ξεπετάγονται από τα κουκούλια τους που είναι κολλημένα σε τεράστιους λευκούς καμβάδες που βρίσκονται τοποθετημένοι σε όλους τους τοίχους. Νιώθεις μια ανείπωτη ευφορία και αισιοδοξία. Χαμογελάς για την ομορφιά που αντικρίζεις. Πολλές πεταλούδες ωστόσο κείτονται ακίνητες, σχεδόν νεκρές, κουρασμένες από την υπερέκθεση σε ένα ατελείωτο κοινό. Πριν φύγουμε ακουμπώ κρυφά μια πεταλούδα που στέκει μπροστά μου σε ένα λουλούδι, μετά βίας αντιδράει...
Από το σημείο όμως αυτό και πέρα, ξεκινούν οι αμφιβολίες μου για την υπόλοιπη έκθεση. Δεν μπόρεσα για παράδειγμα να αντιληφθώ γιατί ένα δωμάτιο αποτελούμενο από καμβάδες με πολύχρωμους κύκλους σε διάφορα μεγέθη μικρά και μεγάλα, οι λεγόμενοι "Spot Paintings" που ακόμα και ένα παιδί είναι ικανό να δημιουργήσει, θα έπρεπε να κρατήσει το ενδιαφέρον μου παραπάνω από δυο λεπτά. Στο ίδιο μήκος κύματος και το "Crematorium, 1996", αποτελούμενο από ένα τεραστίων διαστάσεων άσπρο πλαστικό τασάκι γεμάτο γόπες, στάχτη και τσαλακωμένα κουτιά τσιγάρων. Ως ολικό αποτέλεσμα μοιάζει απλοϊκό και φθηνό...
Με σκεπτικισμό και «υποψιασμένος» παρατηρώ και τα ράφια με φάρμακα και χάπια που καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της έκθεσης.
Σίγουρα είναι ωραία τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο, αλλά αυτό είναι από μόνο του αρκετό για να σε κάνει να νιώσεις κάτι; Αναρωτιέμαι. Και όταν γνωρίζεις ότι τα κομμάτια αυτά ετοιμάστηκαν και στήθηκαν από τους βοηθούς του Hirst και όχι από τον ίδιο, όπως τα περισσότερα έργα του άλλωστε, σκέφτεσαι που είναι ο καλλιτέχνης πίσω από όλο αυτό το καλαίσθητο σαφώς αποτέλεσμα.
Αυτή είναι και η γενική αίσθηση που αποκόμισα από την έκθεση. Αδυνατούσα να εντοπίσω έναν συνδετικό κρίκο, μια μυστική και ιερή «τεχνοτροπία» που να διαφοροποιεί τον καλλιτέχνη και να πηγάζει από τα βάθη της δημιουργικής ψυχής του. Πήγα για να «γνωρίσω» τον Hirst και έφυγα απορημένος για το ποιος πραγματικά είναι. Σε κάποια από τα νέα του έργα που θαύμασα, όπως το "I Am Become Death, Shatterer Of Worlds, 2006", έναν από τους μεγαλύτερους πίνακες με πεταλούδες τοποθετημένες σε καλειδοσκοπικά μοτίβα, όταν πλησίασα να δω τις λεπτομέρειες, με λύπη διαπίστωσα ατέλειες, βιαστικά τελειώματα, ακαταστασία, σαν να έγιναν βιαστικά. Εκεί στεναχωρήθηκα. Η τελειότητα (το masterpiece) που τόσο έψαχνα να δω, απλά δεν υπήρχε.
Τότε κατάλαβα, γιατί ο Hirst έχει αρκετούς πολέμιους στον χώρο της τέχνης, παρά την αδιαμφισβήτητη συμβολή του στην άνοδο της φημισμένης μοντέρνας Brit Art. Η κριτική που δέχεται δεν έχει να κάνει με το γεγονός ότι είναι ένας από τους πιο πλούσιους εν ζωή καλλιτέχνες, αλλά με την αξία των έργων του αυτών καθαυτών.
Τελευταία στάση στο ισόγειο του κτιρίου της Tate στο λεγόμενο Turbine Hall βλέπουμε το "For The Love Of God, 2007" το περιβόητο διακοσμημένο κρανίο με διαμάντια αξίας περίπου 14 εκατομυρίων λιρών, ευρισκόμενο σε ειδικό και άκρως φυλασσόμενο μαύρο δωμάτιο. Ενδιαφέρον δεν λέω, αλλά από κοντά μοιάζει μικρό και όχι τόσο εντυπωσιακό όπως στις φωτογραφίες.
«Πάμε να περπατήσουμε κατά μήκος του Τάμεση;» προτείνει ένας φίλος. «Και δεν πάμε;» απαντάω και φεύγουμε. Είναι απόγευμα Κυριακής και έχει ήλιο.
Υ.Γ Από το πωλητήριο της έκθεσης αγόρασα μερικές κάρτες μόνο (οι φωτογραφίες απαγορεύονται), όλα τα υπόλοιπα μου φάνηκαν απλώς υπερτιμημένα.
Η αναδρομική έκθεση του Damien Hirst παρουσιάζεται στην Tate Modern του Λονδίνου έως τις 9 Σεπτεμβρίου 2012. Ο Petrito Zezus είναι visual artist και Docer. Φωτογραφίζει εμμονικά το αστικά τοπίο, τα συνθήματα των τοίχων, την τέχνη του δρόμου. Έχει συνεργαστεί με την Ελευθεροτυπία («Καταφύγιο Θηραμάτων») και τα ξένα έντυπα Spunk, I Love Fake. Οι εικόνες του έχουν δημοσιευθεί στο Violence Colors Notebook της Fabrica.