Μέχρι τα 30 μου δούλευα υπερβολικά πολλές ώρες την εβδομάδα, ωστόσο ήμουν αποφασισμένος να ζω και τη ζωή μου εκτός δουλειάς. Έτσι, γράφτηκα για να παρακολουθήσω την εβδομαδιαία προβολή μίας σειράς ντοκιμαντέρ. Όπως ήταν αναμενόμενο, μου ήταν δύσκολο να βρω τον χρόνο για να το κάνω αυτό.
Το βράδυ της τρίτης προβολής πάλεψα πολύ για να καταφέρω να φτάσω στην αίθουσα στην ώρα μου και τελικά μπήκα μέσα ακριβώς τη στιγμή που έσβηναν τα φώτα. Το μυαλό μου ήταν αλλού και δεν θυμόμουν τι ταινία θα έβλεπα, ούτε προλάβαινα να το κοιτάξω. Σωριάστηκα στο κάθισμα και αμέσως στην οθόνη βγήκε ο τίτλος – Triumph of the Will (Ο θρίαμβος της θέλησης). Τέλεια. Αυτό ακριβώς που χρειαζόμουν μετά από μία πολύ φορτωμένη μέρα: μία υπερβολική δόση από τον στόμφο των Ναζί και τα ουρλιαχτά του Χίτλερ.
Είχε ζητηθεί από τους θεατές να πάνε 30 λεπτά πριν αρχίσει η παράσταση και να καθίσουν σιωπηλά μέσα στον χώρο
Θυμήθηκα εκείνη τη γελοία εμπειρία την εποχή που έμαθα για το Goldberg (Γκόλντμπεργκ) της Μαρίνα Αμπράμοβιτς. Θεωρητικά, η κεντρική εκδήλωση ήταν η παρουσίαση του Goldberg Variations (Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ) του Μπαχ σε εκτέλεση Igor Levit. Αλλά τελικά η ατραξιόν ήταν αυτό που συνέβαινε στην αρχή. Είχε ζητηθεί από τους θεατές να πάνε τριάντα λεπτά πριν αρχίσει η παράσταση και να καθίσουν σιωπηλά μέσα στον χώρο, φορώντας ακουστικά που απομονώνουν τον ήχο. Ήταν κάτι σαν καθάρισμα του μυαλού.
Η Αμπράμοβιτς είναι πιο γνωστή για την περφόρμανς The Artist Is Present (Η καλλιτέχνιδα είναι παρούσα) κατά τη διάρκεια της οποίας πήγαινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και καθόταν απέναντι σε επισκέπτες, σε έναν έναν ξεχωριστά. Η Αμπράμοβιτς καθόταν εκεί και κοιτούσε σιωπηλά τον επισκέπτη για όση ώρα ήθελε εκείνος. Έχει επίσης επινοήσει μία σειρά από ασκήσεις που τις αποκαλεί Μέθοδο Αμπράμοβιτς, σύμφωνα με τις οποίες εστιάζει κανείς σε συγκεκριμένη δράση επαναλαμβανόμενα.
Τα εργαστήρια της Μεθόδου Αμπράμοβιτς περιλαμβάνουν δραστηριότητες όπως το να κοιτάς σιωπηλά έναν άλλο συμμετέχοντα ή να περπατάς υπερβολικά αργά διασχίζοντας ένα δωμάτιο. Άλλες ασκήσεις είναι, για παράδειγμα, να πίνεις ένα ποτήρι νερό με τόσο μεγάλη προσοχή και συγκέντρωση που σου παίρνει είκοσι ολόκληρα λεπτά· ή να αφιερώνεις δέκα ολόκληρα λεπτά για να γράψεις μία φορά το όνομά σου· και να μετράς έναν έναν τους κόκκους μίας τεράστιας ποσότητας ρυζιού.
Η Αμπράμοβιτς έχει υπογραμμίσει επίσης την ύψιστη σημασία της απομόνωσης δηλώνοντας ότι ένας καλλιτέχνης πρέπει να «στέκεται για μεγάλα χρονικά διαστήματα» μπροστά σε καταρράκτες, ορμητικά ποτάμια και (αυτό είναι πιο απίθανο) μπροστά σε ηφαίστεια που εκρήγνυνται, όπως και να ατενίζει για ώρα τον ορίζοντα και τα αστέρια στον νυχτερινό ουρανό.
Όλα αυτά κεντρίζουν το ενδιαφέρον, αλλά εμένα μου έκανε περισσότερη εντύπωση ο τρόπος που η Αμπράμοβιτς εστίασε στην έννοια της παρατηρητικότητας σε εκείνη την περφόρμανς με τίτλο Goldberg. Πόσο συχνά σας συμβαίνει να φτάνετε ακριβώς στην ώρα σας για μία σημαντική παράσταση, μια εκδήλωση ή συνάντηση, και να είστε εντελώς αφηρημένοι λόγω των διάφορων άλλων πραγμάτων που απασχολούν έντονα το μυαλό σας; Όποια κι αν ήταν τα υπέρ ή τα κατά της παράστασης Triumph of the Will, θα έπρεπε να είχα παραδεχτεί εκείνο το βράδυ ότι δεν ήμουν έτοιμος να την παρακολουθήσω αφιερώνοντάς της την προσοχή μου, και ότι θα έπρεπε να βγω έξω και να καθίσω σε ένα ήσυχο μέρος για δύο ώρες αντί να μείνω να τη δω.
Προσπαθήστε να αναπαραγάγετε στην καθημερινότητά σας το πνεύμα της Αμπράμοβιτς στο Goldberg. Την επόμενη φορά που θα κανονίσετε να βρεθείτε για δείπνο με κάποιον για τον οποίον ενδιαφέρεστε, φροντίστε να φτάσετε (ή να σταματήσετε εκεί κοντά) νωρίς. Και μην κάνετε τίποτα. Παρατηρήστε τον κόσμο· σκεφτείτε το πρόσωπο που θα συναντήσετε σε λίγο· καθαρίστε το μυαλό σας από τις άλλες υποχρεώσεις και τους περισπασμούς. Αξίζει να αφιερώνουμε χρόνο πριν ξεκινήσει μία σημαντική στιγμή. Να είστε έτοιμοι.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Η τέχνη της παρατήρησης» του Rob Walker, εκδ. Keybooks. O Rob Walker είναι αρθρογράφος και δημοσιογράφος. Γράφει για θέματα που αφορούν το design, την τεχνολογία και τις τέχνες σε πολλές εκδόσεις μεταξύ των οποίων στα: The New York Times, The Atlantic, NewYorker.com, Design Observer, Bloomberg Businessweek και Lifehacker. Έχει γράψει τα βιβλία Buying In, Letters from New Orleans και Significant Objects (σε συνεπιμέλεια με τον Joshua Glenn). Διδάσκει στο πρόγραμμα Products of Design MFA στη School of Visual Arts.