Η αξία της Α' ΠΡΟΣΩΠΟ τέχνης σε περίοδο κρίσης

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΕΝ ΛΟΟΥΤΣ: Η αξία της τέχνης; ­Καταρχήν η τέχνη θα έπρεπε να είναι αυτό που η ίδια θέλει να είναι. Θα έπρεπε να είναι αυτό που γεννά η φαντασία. Κατά τη γνώμη μου, τη στιγμή που λέμε «η τέχνη θα έπρεπε να είναι αυτό» ή «η τέχνη θα έπρεπε να είναι το άλλο», σκοτώνουμε τη δημιουργικότητα. Και το αποτέλεσμα είναι να έχουμε μια τέχνη που είναι απόλυτα εμπορευματική. Πιστεύω όμως ότι όταν έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε ταινίες ή να γράφουμε βιβλία ή οτιδήποτε άλλο, μπορούμε να υπερασπιστούμε τις θεμελιώδεις αρχές ενός τρόπου ζωής. Τις μεγάλες αξίες της ισότητας, της αδελφότητας και της ελευθερίας. Και μπορούμε να πούμε, ορίστε, αυτές είναι οι αρχές με βάση τις οποίες πρέπει να ζούμε.

ΕΝΤΟΥΑΡ ΛΟΥΙ: Από τη μεριά μου, πιστεύω πως θα έπρεπε πάντοτε να διατηρούμε μια μορφή περιφρόνησης προς την τέχνη, αντιστρέφοντας το λόγο των κυρίαρχων για την αναγκαιότητα της τέ­­χνης στην κοινωνία μας. Γιατί τις περισσότερες φορές, όταν λέμε ότι «έχουμε ανάγκη την τέχνη», απλώς επιβεβαιώνουμε έμμεσα το προνόμιό μας, την πρόσβασή μας και την ταξική μας συσχέτιση με την τέχνη, σε αντίθεση με τις βάρβαρες μάζες που δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτήν. Νομίζω πως όσο πιο σκληρή είναι η κριτική μας προς την τέχνη τόσο καλύτερη θα είναι η τέχνη. Η ιστορία της τέχνης είναι στην πραγματικότητα η ιστορία μιας πολεμικής προς την τέχνη, κι έτσι εξελίσσονται τα πράγματα. Ο κινηματογράφος και η λογοτεχνία απέκλειαν επί μακρόν τους φτωχούς ή τους παρουσίαζαν ως καρικατούρες, όπως και τους μαύρους, τους ομοφυλόφιλους ή τους διεμφυλικούς, ακριβώς την ίδια περίοδο που η μορφωμένη αστική τάξη είχε ήδη διαμορφώσει το λόγο της για τη σημασία της τέχνης και για την ικανότητά της να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους. Η Τόνι Μόρισον γράφοντας για τους μαύρους ή ο Εμίλ Ζολά γράφοντας για τους φτωχούς, στην πραγματικότητα επιτέθηκαν στην τέχνη και στη λογοτεχνία, επιτέθηκαν στον ορισμό της λογοτεχνίας που κυριαρχούσε τη στιγμή που έγραφαν. Μιλάμε πάντοτε γι’ αυτούς ως σημαντικές μορφές στην ιστορία της λογοτεχνίας, οι ίδιοι όμως έγραψαν επίσης εναντίον της λογοτεχνίας – παρότι είχαν πρότυπα και πηγές έμπνευσης μέσα στο λογοτεχνικό πεδίο, ο Ζολά τον Βικτόρ Ουγκό και η Τόνι Μόρισον τη Ζόρα Νηλ Χέρστον. Η τέχνη δημιουργείται υπό μια συνθήκη οργής εναντίον της τέχνης, και όχι όταν χρησιμεύει απλώς ως ένα ακόμη μέσο που ικανοποιεί την αυταρέσκεια των κυρίαρχων τάξεων.

ΚΕΝ ΛΟΟΥΤΣ: Η παρατήρησή σου είναι πολύ ση­­μαντική. Το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι ένα χώρο τέχνης που να τον χρηματοδοτεί η τάδε ή η δείνα επιχείρηση. Η τέχνη πρέπει να είναι ανατρεπτική. Αν κανείς δεν έχει αρκετή οργή μέσα του, καλύτερα να κάθεται σπίτι του, έτσι δεν είναι;

ΕΝΤΟΥΑΡ ΛΟΥΙ: Ναι!

ΚΕΝ ΛΟΟΥΤΣ: Γιατί πρέπει να καταφέρουμε να συνδεθούμε με τα συναισθήματα που βιώνουν οι άνθρωποι και, καθώς ο βασικός πυλώνας κάθε ριζοσπαστικής πολιτικής είναι η πάλη, μαθαίνουμε μέσα από την πάλη, δημιουργούμε μέσα από την πάλη. Έχεις απόλυτο δίκιο σε αυτό το σημείο, Εντουάρ, υπάρχει ένα κατεστημένο στον κόσμο της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου και του θεάτρου.

ΕΝΤΟΥΑΡ ΛΟΥΙ: Ακριβώς. Και μερικές φορές η βία του πολιτισμικού κεφαλαίου μπορεί να είναι ακόμη πιο ισχυρή από εκείνη του οικονομικού κε­φαλαίου, αφού οι καλλιεργημένοι αστοί έχουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στη σωστή πλευρά, ακριβώς χάρη στη σχέση τους με την κουλτούρα. Αυτό είναι που πρέπει να θέσουμε υπό αμφισβήτηση.

ΚΕΝ ΛΟΟΥΤΣ: Χαίρομαι τόσο πολύ που το ακούω αυτό!

 
Διάλογος για την τέχνη και την πολιτική των Κεν Λόουτς, Εντουάρ Λουί - Μετάφραση: Στέλα Ζουμπουλάκη, εκδ. Αντίποδες

Ο Κεν Λόουτς γεννήθηκε στο Νούνητον της Αγγλίας το 1936. Σπούδασε νομική στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, από τα φοιτητικά του χρόνια όμως ασχολήθηκε με το θέατρο. Ξεκίνησε την καριέρα του ως σκηνοθέτης στη βρετανική τηλεόραση και από το 1967 στράφηκε στον κινηματογράφο. Βραβεύτηκε δύο φορές με Χρυσό Φοίνικα, το 2006 για την ταινία Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι και το 2016 για την ταινία Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ. Στρατευμένος στην αριστερά, ασχολείται στις βαθιά πολιτικές ταινίες του με τη φτώχεια, την ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Ο Εντουάρ Λουί γεννήθηκε στην Αλλενκούρ της Γαλλίας το 1992 με το όνομα Εντύ Μπελγκέλ. Σπούδασε κοινωνικές επιστήμες στην École Νormale. Το πρώτο του βιβλίο, Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ (μτφρ. Μιχάλης Αρβανίτης, αντίποδες 2018) προκάλεσε έντονη δημόσια συζήτηση, γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία και μεταφράστηκε σε πάνω από είκοσι γλώσσες. Η Ιστορία της βίας κυκλοφόρησε το 2016 (μτφρ. Στέλα Ζουμπουλάκη, αντίποδες 2019), ενώ το 2018 εκδόθηκε το τρίτο του βιβλίο Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου (μτφρ. Στέλα Ζουμπουλάκη, αντίποδες 2020). Όλα του τα έργα έχουν διασκευαστεί με μεγάλη επιτυχία για το θέατρο. Το 2021 κυκλοφόρησε από τους αντίποδες το καινούργιο του βιβλίο Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας, ενώ το 2022 θα κυκλοφορήσει σε μετάφραση Στέλας Ζουμπουλάκη το πιο πρόσφατο βιβλίο του Η μέθοδος της αλλαγής. 

Διαβάστε επίσης:
Μπαντιού: Ο έρωτας είναι μια επίμονη περιπέτεια
Ρόμπινς: Διατηρήστε τη θεϊκή κοκκινίλα σας
Σαρτρ: Μόνον η πραγματικότητα μετράει

εμφάνιση σχολίων