Η ιστορία δεν Α' ΠΡΟΣΩΠΟ επαναλαμβάνεται

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ «Αν οι Έλληνες πολίτες γνώριζαν τα σφάλματα που οδήγησαν στις πρώτες έξι πτωχεύσεις, θα είχαμε αποφύγει την έβδομη. Αν οι Έλληνες πολιτικοί γνώριζαν τα σφάλματα που οδήγησαν στους εμφυλίους πολέμους της ιστορίας μας, θα είχαν αποκηρύξει τις εμφυλιοπολεμικές τους δημαγωγίες...».

«Οι Ελληνες ουδέποτε αντέδρασαν σοβαρά στο κόστος των πολέμων και στους φόρους που κατέβαλαν, πέρα από τον βαρύ φόρο αίματος (...). Στη συντριπτική τους πλειονότητα οι Ελληνες, “αεί παίδες”, συμπεριφέρονταν ανέκαθεν με έναν άκρως συναισθηματικό πατριωτισμό, τον οποίο συνδαύλιζε αδιάκοπα η εκπαίδευσή τους και η προπαγάνδα του κράτους, των δημαγωγών και των σοβινιστών.

Οι στρατιωτικές δαπάνες έφθασαν έτσι να θεωρούνται απόδειξη πατριωτισμού μιας κυβέρνησης ή ενός κόμματος – πλην του κομμουνιστικού, το οποίο τις εψήφιζε κατά περίσταση. Οι πιο ένθερμοι πατριώτες, μάλιστα, υποστήριζαν ανέκαθεν ότι οι στρατιωτικές δαπάνες ήταν ανεπαρκείς... όσο για την αμάθεια, η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών δεν διέθετε στοιχειώδεις, έστω, οικονομικές γνώσεις, καμιά ενημέρωση για το βάρος των δαπανών και, κυρίως, ελάχιστη κριτική ικανότητα.

Οι πνευματικές και κυρίως οι πολιτικές αρχηγεσίες μας τηρούσαν άκρα σιωπή γύρω από αυτά τα θέματα. Οι εκάστοτε υπουργοί Παιδείας, και εμείς οι δάσκαλοι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, σταθήκαμε ανίκανοι να θεραπεύσουμε κάπως την αμάθεια και την ακρισία των μαθητών και των φοιτητών».

«Η Ιστορία τίποτε δεν μας έμαθε, αυτό το ξέραμε. Και ο ιστορικός, τι μας λέει; Ότι αυτή είναι η μοίρα μας; Ότι αύριο, πριν ή μετά το τέλος της κρίσης, θα ξεκινήσει νέα φαύλη σπείρα και θα μας βρει νέα πτώχευση, ή νέος πόλεμος, ή και τα δύο;»

Όχι ακριβώς. Η Ιστορία σπανίως διδάσκει και ουδέποτε επαναλαμβάνεται. Δίνει την εντύπωση ότι επαναλαμβάνεται, αλλά κρύβει ειρωνικά την έκπληξη. Την Ιστορία την πλάθουν οι άνθρωποι με τις ιδέες και τις πράξεις τους, η Φύση με τις δικές της δυνάμεις και το Σύμπαν, που παίζει το δικό του, ανεξιχνίαστο παιχνίδι.

Οι άνθρωποι προσπαθούν κάτι να καταλάβουν από το παίγνιο του Σύμπαντος, μάλλον ματαίως -προσπαθούν να δαμάσουν τη Φύση του δικού τους, γήινου κόσμου, με αποτελέσματα ασήμαντα και ενίοτε απειλητικά- και όσοι κάτι μαθαίνουν από την Ιστορία προσπαθούν να αποφύγουν τα σφάλματα του παρελθόντος.

Αυτή είναι η μόνη βέβαιη δυνατότητα που έχουμε - και η μόνη δυνατή αντίδραση στην κρίση που βιώνουμε σήμερα. Από εμάς εξαρτάται αν θα μάθουμε κάτι από την Ιστορία μας, αν θα μπορέσουμε κάτι να κάνουμε για να ξεπεράσουμε την κρίση, αν θα ξαναρχίσει ή όχι ο στρόβιλος των σφαλμάτων, αν θα προκαλέσουμε την τύχη μας ή αν θα προσπαθήσουμε να την προλάβουμε».


Αποσπάσματα από το βιβλίο του Γιώργου Δερτιλή, Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις 1821-2016, εκδόσεις Πόλις.  Ο Γιώργος Δερτιλής είναι Έλληνας ιστορικός. Το 2000 εξελέγη καθηγητής στην École des Hautes Études en Sciences Sociales στο Παρίσι ενώ έχει υπάρξει επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο στη Φλωρεντία, στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης κ.α.. Το 1989 εξελέγη μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών. Έχει τιμηθεί με το Εθνικό Τάγμα της Λεγεώνας της Τιμής και του έχει απονεμηθεί η γαλλική υπηκοότητα. Σήμερα κατοικεί στο Παρίσι.

εμφάνιση σχολίων