Ο μεγάλος Μάγιερς σκηνοθετεί τις Δούλες του Ζαν Ζενέ για το Εθνικό Θέατρο. Η Μία Κόλλια τον συνάντησε στην Αθήνα κι έκανε μαζί του μια «ανθρωπένια» συζήτηση
ΜΙΑ ΚΟΛΛΙΑ
3 Μαρτίου 2015
Οι γνώσεις και οι εμπειρίες του μοναδικές. Μιλά συχνά σαν να «παίζει» στη σκηνή, αναπολεί στιγμές με συγκίνηση αλλά όχι νοσταλγία, γιατί είναι ακόμη εκεί και θα είναι. Με την επιστροφή του στο Παρίσι τον περιμένει ο «Φαίδρος» του Πλάτωνα, όπου φέρεται ο Σωκράτης να συζητεί με τον νεαρό μαθητή του Φαίδρο, και μια χοροθεατρική παραγωγή του Έλληνα Γιάννη Μανταφούνη. Εκφράζεται με ειλικρίνεια, εμφανίζεται σκληρός αλλά και ευάλωτος όταν ομολογεί πόσο δύσκολος υπήρξε ο χωρισμός με τη μητέρα των κοριτσιών του, που του λείπουν. Η μία κόρη του ζει στο Βερολίνο και ασχολείται με το περιβάλλον και η άλλη σπουδάζει φιλοσοφία και λογοτεχνία. «Χαίρομαι που δεν ασχολήθηκαν με το θέατρο», λέει αλλά δεν το εξηγεί. Ένας μεγάλος έρωτας της ζωής του, η Έλεν Μίρεν, περνά από τη συζήτησή μας: «Είναι μια εκπληκτική ηθοποιός και ένας πολύ φιλόδοξος άνθρωπος»...
Ο Μπρους Μάγιερς είναι εδώ με την τρίτη του γυναίκα, την Ιβάνκα, και θα αναχωρήσει από τη χώρα μας μετά την πρεμιέρα. Όμως, γνωρίζει τα πάντα για την κατάσταση της Ελλάδας, ενημερώνεται ανελλιπώς και έχει άποψη για όσα μας συμβαίνουν. Ανάμεσα από σταθμούς στην Αφρική, την Ινδία, την Ευρώπη, και αναλύσεις έργων και συγγραφέων σε μια ακατάπαυστη ροή, κατέγραψα ερμηνείες χρήσιμες για εμάς, τους κοινούς θνητούς.
Για την πολιτική και οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα: «Η Ελλάδα μοιάζει να πρέπει να αλλάξει, και μάλιστα με βίαιο τρόπο. Υπήρξε αντίδραση σε πάρα πολλά πράγματα με την απαίτηση της έλευσης ενός σοσιαλισμού. Ο πρωθυπουργός σας βρέθηκε αμέσως σε πολύ δύσκολη θέση με το που εκλέχθηκε. Όμως σήμερα είναι τόσο ασαφή και αυτά που ζητά η Ευρώπη από τον Αλέξη Τσίπρα αλλά και όσα λέει εκείνος, όπως διάβασα στη Le Monde, που νομίζω πως ουσιαστικά αγοράζετε χρόνο. Και καλά κάνετε διότι, ούτως ή άλλως, ο σοσιαλισμός δεν είναι και τόσο εφικτός σήμερα. Νομίζω πως μόνο ο Μιτεράν, που ήταν και ένας πολύ έξυπνος άνθρωπος, ήταν πραγματικά σοσιαλιστής και έκανε πολλά για τη Γαλλία».
Για την Ακρόπολη και τα μάρμαρα: «Είμαι ορειβάτης και έχω ανέβει στην Ακρόπολη με τα πόδια, από μονοπάτια που χάθηκα, αλλά άξιζε ο κόπος γι' αυτή τη μαγεία. Όσο για τον Έλγιν και την υπόθεσή σας, μόνο τη λέξη “ληστεία” μπορώ να σκεφτώ».
Για τους «θεατράνθρωπους»: «Τους επηρεάζει πολύ η δουλειά τους, σε προσωπικό επίπεδο. Οι άνθρωποι πάντως που ανακατεύονται με το θέατρο, ανεξαρτήτως πεποιθήσεων, φυλής ή ράτσας, μπαίνουν σε αυτό και ζουν μια υπέροχη ζωή -κι εγώ πέρασα υπέροχα στη μακρά συνεργασία μου, εδώ και 40 χρόνια, με τον Πίτερ Μπρουκ».
Για τον Ζαν Ζενέ και τις Δούλες: «Πρόκειται για ένα δύσκολο έργο και αποτελεί και για μένα μια δύσκολη εμπειρία, που δεν περίμενα. Με προσκάλεσε επισήμως το Εθνικό Θέατρο, μετά από πρόταση που κάναμε με τη Ραφίκα Σαουίς, την οποία γνώριζα από το εξωτερικό, και με την οποία είχα συνεργαστεί, και ήρθα με μεγάλη χαρά για πολλοστή φορά στην Ελλάδα. Το πόσο δύσκολο είναι αφορά τον ίδιο τον συγγραφέα: ο Ζενέ γράφει και αυτοβιογραφικά αλλά και με χαρακτήρες, όπου το καλό και το κακό εναλλάσσονται συνεχώς, σε ένα παιχνίδι επώδυνο και δυσδιάκριτο. Οι δύο αυτές πλευρές μπαίνουν σε μια αντιπαράθεση που δεν είναι διαυγής, όπως στον Σέξπιρ, για παράδειγμα, όπου όσο περίπλοκοι και αν είναι οι χαρακτήρες ή οι σχέσεις, το συμπέρασμα γίνεται σαφές».
Για την κάθαρση και τον Ντοστογιέφσκι: «Στον Ζενέ βλέπουμε ένα είδος κάθαρσης, αφού έρχεται το έγκλημα και η αυτοκτονία, αλλά όχι κάθαρση με την έννοια της αρχαίας τραγωδίας. Ούτε έτσι όπως τη βιώνουμε στον Ντοστογιέφσκι. Τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι κατηγορούν πολλοί ως μισάνθρωπο. Αυτός ο μοναδικός, στην ιστορία, συγγραφέας όμως έχει ως αντικείμενο τον μισανθρωπισμό, και μέσα από αυτόν πλάθει και γεννά μαγευτικούς, υπέροχους ανθρώπους. Ο ιερός εξεταστής του, που υποδύομαι πάνω από δέκα χρόνια, έχει μια αληθινή ιδιαιτερότητα σαν άνθρωπος, διχάζεται και εκείνος στο χάος των αντιφατικών συναισθημάτων και, όσες φορές και αν τον παίξω, γίνεται άλλος. Αλλάζει όσο αλλάζω και εγώ, αποτελεί μια σπάνια εμπειρία».
Για την Αγγλία: «Η Αγγλία έχει υπέροχους ηθοποιούς, ευαίσθητους, σκληρούς, επιθετικούς, λυρικούς. Είναι η καλύτερη χώρα για να παίζεις ή να σκηνοθετείς, γιατί η εμπειρία τους είναι τεράστια. Το επίπεδο είναι απίστευτα υψηλό και εκτός Λονδίνου -στο Μάντσεστερ, στη Γλασκώβη, στο Εδιμβρούργο. Μου αρέσει όμως που ζω στο Παρίσι, έφτασα μέχρι και να συμπαθώ τους Γάλλους».
Για τους ηθοποιούς: «Ο ηθοποιός χαρακτηρίζεται από υπεροψία, ναρκισσισμό, ματαιοδοξία, εγωισμό. Έμαθα να ελέγχω τον δικό μου ναρκισσισμό πλάι στο φαινόμενο Πίτερ Μπρουκ, που έχτισε ένα θέατρο διαυγές και δυνατό, ελεύθερο και απλό, με βάθος στον λόγο και στους χαρακτήρες».
Για τους σκηνοθέτες: «Ακόμη ψάχνω τι κάνει έναν σκηνοθέτη καλό. Πρέπει πάντα να είναι ο πιο άγιος των αγίων, να αποδεικνύεται ο πιο πνευματώδης από όλους και να μεταπλάθεται ανά περίσταση. Είναι ένας ψυχολόγος: ψυχολογεί και διαχειρίζεται την ψυχοσύνθεση του συγγραφέα, των ηθοποιών, τη δική του».
Για τον αυτοσχεδιασμό: «Είναι η αρχή του Πίτερ Μπρουκ και η δική μου. Αυτοσχεδιάζω πολύ και αυτό λέω και στους μαθητές μου να κάνουν. Να μπουν μέσα στην ιστορία, να την ανακαλύψουν, να μην την χάσουν. Ο αυτοσχεδιασμός είναι μια τέχνη από μόνος του και έχει χρησιμοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους στον χορό, στη μουσική… Εκεί που πρέπει να συγκρατείται ο ηθοποιός είναι όταν εισέρχεται υπερβολικό συναίσθημα μέσα του. Έπρεπε να πάω στην Αφρική για να το καταλάβω αυτό. Εκεί, ο αυτοσχεδιασμός, η παράδοση, η προσευχή, η αρμονία -και όλα τούτα με απλά μέσα- καταλήγουν σε όμορφα, συγκινητικά θεάματα που μοιάζει να ενώνουν φιλοσοφίες και πολιτισμούς».
Για το ταλέντο: «Ταλέντο είναι πολλά πράγματα, από το να ζωγραφίζεις ως και το να μαγειρεύεις. Ταλέντο είναι η δυνατότητα να αναγνωρίσεις το ταλέντο σου και το πόσο μακριά μπορεί να σε πάει και το πού θα το χρησιμοποιήσεις περισσότερο στη ζωή σου. Στα 12 μου χρόνια ανέβηκα στη σκηνή ως πρόσκοπος, με ένα τέλειο καπέλο που μου το έφτιαχνε η μητέρα μου και ένα φουλάρι που το έδενα άψογα, και έπαιξα ένα σκετς με διαφορετικές προφορές, ιρλανδική, σκωτσέζικη κ.λπ. Και φάνηκε να τα καταφέρνω καλά. Στα 18 μου έπαιξα Σέξπιρ και πήρα πολύ καλή κριτική από την τοπική εφημερίδα. Ε, μετά σπούδασα -ήξερα ότι αυτή θα ήταν η ζωή μου».
Info: Οι δούλες, του Ζαν Ζενέ. Μετάφραση: Οδυσσέας Ελύτης. Σκηνοθεσία: Μπρους Μάγιερς. Δραματουργική συνεργασία-Βοηθός σκηνοθέτης: Αλέξανδρος Βαμβούκος. Α' βοηθός σκηνοθέτη: Ιβάνκα Πολτσένκο. Β' βοηθός σκηνοθέτη: Εύα Χαλκιαδάκη. Σκηνικά: Άση Δημητρολοπούλου. Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη. Φωτισμοί: Εβίνα Βασιλακοπούλου. Μουσική: Coti K. Επιμέλεια κίνησης: Φοίβος Παπαδόπουλος. Φωτογραφίες παράστασης: Πάτροκλος Σκαφίδας. Διανομή: Κλαίρη: Μαρία Κίτσου, Σολάνζ: Ραφίκα Σαουίς, Κυρία: Λένα Παπαληγούρα. Εθνικό Θέατρο-Μικρό REX, Σκηνή «Κατίνα Παξινού», Πανεπιστημίου 48, τηλ. 210 3305.074. Πρεμιέρα: 6 Μαρτίου.
εμφάνιση σχολίων