Καστοριάδης: Για την Α' ΠΡΟΣΩΠΟ ισότητα των εισοδημάτων

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ
Για μένα, είναι σίγουρο και φανερό ότι βασική προϋπόθεση για να υπάρξει και να μπορέσει να λειτουργήσει μια σοσιαλιστική αυτοδιευθυνόμενη κοινωνία είναι η απόλυτη ισότητα των μισθών και εισοδημάτων κάθε φύσης. Εννοώ ισότητα απόλυτη του οδοκαθαριστή και του πιο ειδικευμένου χειρουργού ή μηχανικού, εφόσον εξακολουθούν και υπάρχουν απ’ τη μία οδοκαθαριστές κι από την άλλη χειρουργοί. Γιατί, φυσικά, η μεταμόρφωση, ο μετασχηματισμός της κοινωνίας δεν είναι δυνατός σε πιο μακροχρόνια προοπτική, παρά με το ξεπέρασμα της κρυσταλλωμένης κατανομής της εργασίας, της διαίρεσης και της αντίθεσης ανάμεσα στη χειρονακτική και στη διανοητική εργασία.

Η απόλυτη ισότητα των εισοδημάτων κάθε μορφής είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους, ένας από τους κυριότερους είναι η ανάγκη να καταστραφεί η οικονομική νοοτροπία και όλο το σύστημα ψυχικών κινήτρων και «αξιών» που είναι συνυφασμένο μαζί της. Αυτό το σύστημα το δημιούργησε και το επέβαλε ο καπιταλισμός -και ο μαρξισμός το εγκολπώθηκε τελικά περίπου αμετάβλητο. Το κεντρικό του σημείο είναι η ιδέα ότι ο σκοπός της κοινωνικής ζωής είναι η απεριόριστη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, του «εθνικού προϊόντος» και του «εθνικού πλούτου». Αυτή η απεριόριστη ανάπτυξη έχει γίνει το φετίχ της σύγχρονης κοινωνίας -είτε σαν αυτοσκοπός είτε σαν το απόλυτο μέσο για να φτάσουμε στην απελευθέρωση του ανθρώπου (αυτή είναι η μαρξιστική παραλλαγή). Κεντρικό σημείο του συστήματος αξιών, συνυφασμένο μ’ όλο το κοινωνικό σύστημα και βασικό μέσο συντήρησης του ίδιου του συστήματος. Γιατί το μόνο που το σύστημα μπορεί να δώσει στους ανθρώπους είναι λίγα περισσότερα πλαστικά είδη κάθε χρόνο -είτε σε υλική είτε σε «πολιτιστική» μορφή, ένα πιο γρήγορο αυτοκίνητο, μια τηλεόραση με μεγαλύτερη ευκρίνεια. Δεν έχει τίποτα άλλο να δώσει και δε μπορεί να στηριχτεί σε τίποτα άλλο -πέρα από τα όπλα- παρά μόνο σ’ αυτό.

Η εξίσωση όλων των μισθών και εισοδημάτων είναι ένα απ’ τα πρώτα μέτρα που θα πρέπει να πάρουν τα λαϊκά συμβούλια σε περίπτωση κοινωνικής μετατροπής. Έτσι, που αυτό το μέτρο δε θα είναι μακρινό αποτέλεσμα, αλλά αρχικό μέσον για να καταργηθεί, να κοπεί σύρριζα η «οικονομική» ή «οικονομιστική» νοοτροπία, αυτή που μας κάνει να θέλουμε περισσότερα απ’ τους άλλους ή να θέλουμε να πάρουμε την τάδε θέση για να πάρουμε περισσότερο απ’ τους άλλους. «Το εμόν και το σόν, το ψυχρόν τούτο ρήμα».

Ο οικονομικός ανταγωνισμός μέσα στην κοινωνία υπάρχει επειδή, και έχει σαν προϋπόθεση το ότι, οι κοινωνικοί θεσμοί αντικειμενικά επιτρέπουν την οικονομική ανισότητα, και το σύστημα αξιών το καθιερωμένο αξιολογεί θετικά αυτούς που «έχουν» ή «κερδίζουν» και αρνητικά τους άλλους. Αισθάνεται κανείς μειωμένος ή κατώτερος, επειδή έχει μία σύζυγο και όχι τέσσερις; Αν ζούσαμε σε μουσουλμανική χώρα, ίσως ναι. Σε μας ούτε είναι δυνατό ούτε έχει αξία. Υπήρξε εποχή, όχι τόσο μακρινή, που πολλοί άνθρωποι μπορούσαν να σκοτώσουν ή να κάνουν οποιαδήποτε ατιμία, για να τους δώσει ο βασιλιάς τίτλο ευγενείας. Εμείς σήμερα θα γελούσαμε με αυτήν την ιδέα (εκτός ίσως από μερικούς ηλιθίους). Δε γελάμε όμως, όταν κάποιος είναι έτοιμος να σκοτώσει ή να κάνει οποιαδήποτε βρομιά για να κερδίσει μερικά εκατομμύρια…

Εκείνο που χρειάζεται είναι να γίνει η ιδέα «Εγώ κερδίζω περισσότερα από σένα», τόσο γελοία όσο και η ιδέα: «Εγώ είμαι καλύτερος από σένα γιατί η προγιαγιά μου κοιμήθηκε με το βασιλιά που έκανε τον προπάππου μου βαρώνο».

Απόσπασμα από «Το επαναστατικό πρόβλημα σήμερα» του Κορνήλιου Καστοριάδη.
 

εμφάνιση σχολίων